Traviata – vous méritez un avenir meilleur

Misschien moest ik maar weer es aan het werk… Misschien moest ik maar weer es een stukkie schrijven. Het is tenslotte veuls te lang stil geweest hier op Vocalies.

Lukte me het aan het begin van de coronatijd in 2020 (het lijkt een eeuw geleden) nog om dagelijks iets kleins te produceren, ergens na het honderdste stukkie verloor ik de inspiratie…

Alle ellende voor alle artiesten, theaters, musea werkte ook niet gunstig voor het opdoen van wat positief nieuws en ik wil niet aansluiten in de rij van beter-weters (Nederland heeft aan 16.999.999 deskundologen immers meer dan genoeg…), mopperaars, wappies, slachtoffers en ga zo maar door. Het is negatieve energie en ik ben er tot op het bot toe vermoeid door geraakt.
Tijd om mijzelf her-uit-te-vinden, op te houden met mauwen (de eerste prik zit erin, god wat een hoofdpijn) en aan de slag te gaan, zoals ik mij uit alle crises getrokken heb: met werken in enige vorm.

En er was een aanleiding: manlief graast alle TV-stations en aanverwante artikelen ter wereld af naar mooie zaken. Dat resulteert in waanzinnige docu’s over eten, afvalverwerking, reizen en theaters en… opera-producties. Hij vond de voorstelling (op Arte: hulde!) ’Traviata – vous méritez un avenir meilleur’ (Traviata – u verdient een betere toekomst) van het Theatre des bouffes du nord (het Theater van de noordelijke rookwolken, grappig he…)

Het begin was een beetje… mwah… gedoe onder een enorme tulen doek, getast in het duister, rommelig, Verdi (in het Italiaans, de originele teksten uit de opera), maar ook andere teksten in het Frans, (naar later bleek uit het boek van Alexandre Dumas fils – ‘La dame aux camélias’ – dat ten grondslag ligt aan de opera). We besloten het tien minuten te geven, er stond immers nog genoeg anders moois op de rol…

Binnen vijf minuten zat ik rechtop in mijn stoel en lag mijn haakwerkje vergeten naast mij op de stoel.
Wat een voorstelling! Geen orkest in de bak, maar individuele orkestleden op het podium, instrumenten enkel bezet (en niet door de eersten de besten, zo bleek later: alles uit het hoofd en spatzuiver).

Sopraan Judith Chemla als Violetta en tenor Damien Bigourdan als Alfredo zijn de enigen die ik met naam ga noemen. Fantastisch, niet eens zozeer qua stem, maar vooral als acteurs en om het vermogen werkelijk tot het gaatje te gaan en verder… Geweldig!

Chemla klonk vooral in het piano prachtig, bij forte was het wat schel, maar ik denk dat dat ook aan de geluidsversterking van het theater lag (altijd lastig: sopranen doorversterken, ze zingen voortdurend alle wijzers in het rood en da’s lastig voor geluidsmensen – ik kan het weten); Bigourdan had hier en daar de onvermijdelijke knödel, maar nogmaals: wat een acteurs!

Ik geef het je te doen, de krankzinnige stroom aan emoties die deze verhouding tussen Violetta en Alfredo oproept te doorstaan met cameramensen èn instrumentalisten op je neus en geloofwaardig te blijven, sterker nog: geloofwaardiger te worden dan ooit de twee rollen op het ‘echte’ opera-toneel geweest zijn. En dan ook nog een ontroering op te roepen in de zaal die tastbaar van het tv-scherm afrolt. Wat zou Verdi blij geweest zijn met deze voorstelling.
Ik was aan het einde weer in tranen (ben ik altijd bij opera als het goed gedaan wordt) en de voorstelling zit zo onder mijn huid dat ik vandaag de hele dag Verdi hummel, op kantoor en in de auto…

In het filmpje de teaser van de productie. Waarschijnlijk is-ie wel ergens op te snorren: boor uw creativiteit op dat gebied maar eens aan als u niet een partner hebt die alles voor u opzoekt. Als ze ooit de voorstelling hernemen en we mogen weer reizen met Musico móeten we ernaar toe: hier schuurt opera nl ook, maar blijft erbij overeind en maakt nieuwe emoties los.

Factotum

Een jonge Thomas Hampson zingt het ‘Lieke van de dag’ van vandaag. Sorry voor de kinderachtige ondertiteling (misschien pikt u er wat Italiaans van op); ik wilde perse deze uitvoering. Hij zingt de aria hier als ‘Einlage’ in een uitvoering van Die Fledermaus. Dat kan nl. in die operette daar is plek voor. Heerlijke operette ook, trouwens.

Et in carnatus est

Mozart schreef aan zijn vader ergens vroeg in 1783 dat hij een mis wilde schrijven waarin hij zijn toenmalige verloofde Constanze als zijn vrouw naar Wenen wilde brengen. Het werd deze mis, waarin zijn vrouw bij de première in Salzburg op 26 oktober 1783 de solo’s zong. Inmiddels woonde het paar al in Wenen, maar ze waren effies op bezoek in Salzburg, bij de zus van Mozart (net mensen met zussen en broers en zo, die componisten…)
Bij de première waren alleen het Kyrie, Gloria en Sanctus klaar en het is nooit helemaal afgekomen; na de aria ‘Et incarnatus est’ is de rest van het Credo blanco en het hele Agnus Dei ontbreekt. Maar mooi, de rest, mooi!

De tekst:
Et incarnatus est de Spiritu Sancto
Hij heeft het vlees aangenomen door de heilige Geest
ex Maria Virgine. Et homo factus est.
uit de Maagd Maria en is mens geworden.

In het filmpje een opname met sopraan Arleen Auger, gedirigeerd door een van mijn favoriete dirigenten, Leonard Bernstein (‘Lenny’ voor vrienden…).

Het voorspel is al meteen raak, prachtig die tweestemmigheid in de blazers en kijk hoe Bernstein niet alleen met de stok maar ook met de ogen zijn musici de inzetten aangeeft. D’r is nog geen noot gezongen en ik zit al in vervoering. En die mooie lange lijnen en prachtige melodieën, zijn tijd ver vooruit is ‘Woolfie’ hier. Hoe makkelijk ‘glijdt’ de stem van Auger hier de muziek binnen. Zo getimed, zo zonder gedoe, zonder flauwekul. Hoeft ook niet, de muziek doet alles. Je hoeft niet te sperren met je mond in de hoogte, als je techniek maar goed is. Hoor hoe mooi ze samenwerkt met de blazers, Ze zingt ze eens voor, zij spelen haar eens voor. Mozart heeft dit geschreven voor iemand waar hij dol op was, zoveel wordt duidelijk. De camera ‘vangt’ ook mooi de drie hoofdrol-blazers: fluit, hobo en fagot. En die ademhalingstechniek van Auger, fabelachtig!

Let op de coda: op de eerste plaats zie hoe ver Bernstein vóór is op het orkest en volstrekt logisch: da’s dirigeren jongens, niet achter het orkest aan, maar zelf het initiatief en daar zit de kunde van een dirigent.

Eerst zet de hobo in, dan de sopraan, een terts hoger. Dan komt de hobo weer met een inzet, weer wat hoger alsof hij in wil halen. Dat gaan ze ‘vlechten’, en zuiver, zo zuiver…
En die brede grijns op het gezicht van Bernstein; zo tevreden… Soms is klassieke muziek ook leuk om naar te kijken.
Je maakt mij niet wijs dat niet iedereen met een beetje hart en smaak in zijn donder dit niet mooi vindt, nogmaals: therapeutische muziek.

Te Deum uit Tosca

Lekkere alles-uit-de-kast-muziek vandaag: het ‘Te Deum’ uit de opera Tosca. Gezongen door een man die op dit moment in de top drie staat als het gaat om het zingen van slechterikken in opera: Bryn Terfel. Weergaloos nap gecomponeerd trouwens van Puccini: hij doet al aan ‘Leit-motiven'(dit is voor de knagers onder u…). Het motiefje dat bij Scarpia hoort (de slechterik dus…) zit heel handig in de inleiding verweven en de dreiging zit door het hele stuk gecomponeerd. Uiterst duister allemaal. Deze Scarpia heeft op geen enkele manier edele motieven en moet dat aan het einde met de dood bekopen.
Een beetje donker allemaal, maar qua klank een hele goeie opname!
Geweldige opera!