Vandaag in 1957 ging West Side Story in première. Als ik iemand moest binnenhengelen voor klassieke muziek zou ik een lijstje aanleggen van voorstellingen waar ik hem of haar mee naar toe zou nemen. Op dat lijstje staat in ieder geval West Side Story. Strikt genomen geen klassieke muziek (het is een musical en later een verfilmde musical), maar met genoeg elementen van die muziek erin om alvast een basis te leggen voor het later gaan waarderen van opera.
Terwijl ik dit stukkie typ schiet me trouwens te binnen: wat zou u, waarde lezer, op uw lijstje zetten om de buurman (laten we zeggen, een niet ongeletterde, redelijk breed opgevoede veertiger, die het hart op de goede plaats heeft, maar niet veel weet van klassieke muziek), binnen te hengelen?
Als u het hebt over Beethoven en hij vraagt of dat de linksbuiten van FC Bayern is, zou ik er verder geen klassieke energie meer in stoppen, maar als hij/zij Bach van Beethoven kan onderscheiden zijn er mogelijkheden. Ik ben gek op lijstjes en praten over klassieke muziek is ook altijd leuk, dus laat het mij weten en ik ben vooral benieuwd naar uw argumentatie: waarom dit of dat stuk wel op het lijstje en waarom andere stukken juist niet…?
Terug naar West Side Story. Eerst maar even de geschiedenis en de plot. West Side Story werd gecomponeerd door Leonard Bernstein. Het libretto is van Arthur Laurents en Stephen Sondheim maakte de liedteksten (ijzersterk en tijdloos). Het verhaal is losjes gebaseerd op Shakespeare’s Romeo en Julia (ook al ijzersterk en tijdloos).
Een aantal stukken uit West Side Story is zowat onsterfelijk geworden: ‘Something’s Coming’, ‘Maria’, ‘America’ (met de prachtige maatwisseling, een vondst!), ‘Tonight’, ‘I Feel Pretty’, ‘One Hand, One Heart (vind ik een beetje een druil, wordt veel bij huwelijken gezongen)’.
West Side Story combineerde op een originele en tot dan toe onbekende manier muziek en verhaal in musical. Het leek veel meer in elkaar te passen, in elkaar over te vloeien, het voelde organischer. Veel van de hedendaagse musicals hebben die klasse uit 1957 niet bereikt.
Het verhaal speelt in New York, in achterbuurten, met van die prachtige grote panden met trappen aan de buitenkant, ook al zo’n beeld dat onsterfelijk werd. Ik heb die panden zelf gezien en zei (net als iedere andere domme toerist in New York): ‘hé, kijk daar: West Side Story’. Twee jeugdbendes bestrijden elkaar en als het meisje van één bende verliefd wordt op een jongen van de andere bende (zoals in Shakespeare de families Montague en Capulet de rivaliserende bendes zijn, zo zijn dat hier The Sharks en The Jets) leidt dat tot dood en ellende. Anita vindt haar Tony stervend door een kogel van een rivaliserend bendelid en ze leert jong de keiharde les dat sommige liefdes onmogelijk zijn en blijven. Mij ontroerde vooral de prachtige liedtekst ‘When love comes so strong, there is no right or wrong’.
Bernstein zelf dirigeerde de première. In 1961 werd de musical verfilmd (waarschijnlijk de versie die u kent en die mij iedere keer weer de koude rillingen bezorgt) en won maar liefst 10 Oscar’s. Leonard Bernstein zorgde in 1985 voor onvergetelijke televisie toen hij de musical opnieuw op cd zette. Hij had daartoe de finefleur van New York’s freelance muzikanten en een keur aan goeie solisten om zich heen verzameld en dook met hen de studio in.
Ik heb de DvD gevreten en zet hem nog wel eens op als ik me weer eens afvraag waarom ik steeds weer door zoveel ellende heenga om de muze te dienen. Na afloop weet ik het weer. ‘Lennie’ bezig zien is een inspiratie (hij is zo’n dirigent die in het dagelijks leven is wat wij in Brabant ‘een vèrken’ noemen, maar voor wie je als zanger blind door het vuur gaat). José Carreras, mijn lievelingstenor, moest echt door het stof toen hij niet keek naar de Maestro en van de syncopen in ‘Something’s coming’ een potje maakte. Tatiana Troyanos was een onvergetelijke Anita en diva Kiri te Kanawa voegde zich als was in de handen van de Maestro.
In maart dit jaar ging de musical opnieuw naar Broadway; ik was in april in New York en omdat je niet alles kunt in zo’n week zag ik ‘m niet. Ik hou ook liever de film en de heropname in mijn hoofd. Maar als u kunt: ga ‘m zien. En neem die buurman mee. En leg uit dat dit zijn opstapje is naar opera, naar swingende symfonische muziek, naar meer muziek van Bernstein, of gedirigeerd door Bernstein (hij dirigeerde een denderende Negende van Beethoven na het vallen van de muur in Berlijn, kerstmis 1989). Als je daar niet voor valt ben je een onsociale hooibaal.
U mag zelf surfen op You tube, maar ik waarschuw u: ga er pas voor zitten als u de tijd hebt, want het is verslavend. Ik werd er helemaal blij van en had weer energie voor de volgende dag nog vóór ik ging slapen.
In het filmpje het applaus na het concert op eerste kerstdag 1989 in Berlijn. Wat waren we hoopvol. Ik timede acht minuten applaus voordat het filmpje stopte (maar het applaus nog lang niet). Ook de andere delen kunt u bekijken.