Collage?

Pfoe, op zoek naar een stukkie voor vandaag kom ik allerlei leuke wetenswaardigheidjes tegen en ik kan niet kiezen. Dan maken we er maar een collage van, da’s ook wel eens leuk en in de mode dezer dagen. Bij alle voetbal-ellende komt u toch niet toe aan cultuur (sprak zij plagerig…)
De Classical Almanac vermeldt dat vandaag in 1987 (26 juni) Henk Badings overleed in Maarheeze, The Netherlands. Laat ik daar nou opgegroeid zijn… Maarheeze is een dorp van niks (en dat bedoel ik in de zin van grootte…) vlak bij de Brabants-Limburgse grens. Slaapdorp van Eindhoven, van oorsprong sterk argrarisch, en alleen bekend omdat de E9 (later de A2) er langs liep. Tot er een legerplaats kwam in Nato-verband. En totdat Philips er een dependance stichtte, die ‘vreemd’ volk aantrok. Toen hoorde je Maarheeze nog wel eens noemen. Inmiddels heet het dorp trouwens Cranendonck, sinds het samenging met Soerendonk en Budel . Grappig om zo’n dorp ineens in dat verband tegen te komen op een internationale website over feitjes in de klassieke muziek.

De Volkrant heeft een twee-pagina-groot stuk over de bezuinigingen op de conservatoria. Triest dat de kunsten zo moeten lijden. Ik kan er een heel eind in mee, in de klaagzang, maar ik weet ook dat veel kunstenaars toch wel gedijen, zelfs tegen de verdrukking in, soms zelfs dankzij die verdrukking. Bijna tussen de regels door lees ik dat sopraan Charlotte Margiono er neer gestreken is, (Conservatorium Utrecht bedoel ik, pardon Hogeschool van de Kunsten Utrecht…). Daar zou ik wel eens een zanglesje van willen van Margiono, lekker no nonsense mens en harde werkster volgens mij. Samen even lekker opera blèren, zonder gene…

Bij alle kabinets-ellende gaat het niet over de kunsten, alleen de economie telt nog. Rijk worden, desnoods over de ruggen van alles en iedereen heen. En zich niet realiserend dat dat alleen maar geestelijke armoe brengt…

Leuk hoor, die Classical Almanac, Moet u eens googelen: opvallend veel zangers-achtige zaken erin vandaag in het verleden: de geboorte van Giuseppe Taddei (prachtige bariton), de posthume première van Mahler’s Negende, gedirigeerd door Bruno Walter. Zal ongetwijfeld een emotionele avond geweest zijn…. Geboorte van Claudio Abbado, begenadigd dirigent van opera.Hartstikke ziek geweest en afscheid genomen van het podium, kon-ie het toch niet laten en stond-ie twee maanden later in Bologna toch weer te dirigeren. De foto’s uit zijn leven laten het verval zien: een mooie man in zijn hoogtijdagen, vrijuit zwaaiend en levenslustig tot en met, tot nu, een bijna uitgeteerde musicus, maar met de gloed nog in zijn ogen… Hopelijk blijft-ie nog even…

Een handjevol première van opera’s, zo’n snuffeltochtje Classical Almanac is altijd weer goed voor een paar genoeglijke uurtjes achter Youtube om er leuke muziek bij te zoeken. Je moet er wel tijd voor hebben. Want zoals al eerder in stukkies gezegd: je bent zo een paar uur verder. Dus als u aan het voetbal en/of Wimbledon-tennis wilt ontsnappen weet u de weg.

Anneliese Rothenberger

Vandaag in 1924 werd een van mijn favoriete zangeressen geboren. Anneliese Rothenberg. Laatste grote operette-ster en tv-persoonlijkheid. Er waren tijden dat ze niet weg te denken was van de Duitse TV en dat je zelfs een beetje Rothenberger-moe werd… Nu nauwelijks voorstelbaar. Ik ken haar stem van voor tot achter, want ik studeerde menig operette-aria met haar samen in. Zij vanuit de CD en ik vanachter de piano om hier en daar die ene noot mee te ondersteunen. Als ik met haar studeerde was het altijd in basis goed. Zuiver, goed te verstaan en tamelijk goed getimed, hoewel ze me af en toe te keurig was… Mijn hoofdvakdocent zei/zegt altijd: de spanning zit in de witjes: als je kunt wachten met die ene prachtige noot om er daardoor nog meer aandacht op te vestigen moet je het niet laten. Het is een beetje als timen bij stand up comedians: wachten tot het publiek het al snapt en dan het punt alsnog maken. Zo’n beetje als een doelpunt bij voetbal (om maar even bij de actualiteit te blijven: als ik dit type zitten we midden in het wereldkampioenschap voetballen): je ziet het been omhoog gaan en in de richting van de bal en je weet: dit wordt een doelpunt. Maar de voet heeft de bal nog niet geraakt en hangt nog in dat magische moment… Dat is het moment dat ik bedoel bij: de spanning zit in de witjes. Zo, nu snappen de mannelijke lezers van Vocalies het ook.

Als je met Rothenberger studeert zit de basis in ieder geval goed. Inmiddels beginnen haar opnamen een beetje gedateerd te klinken. Ze is net niet geraffineerd genoeg (waarschijnlijk omdat ze erg keurig was opgevoed) en de opnametechnieken uit de tachtiger jaren zijn inmiddels ook veel verbeterd. Jammer eigenlijk (en dat schreef ik al eens eerder) dat er geen nieuwe generatie operette-zangers is. Er wordt nog wel degelijk operette gezongen, maar vaak alleen losse aria’s en niet meer hele producties. Operettekoren vallen bij bosjes en de CD’s liggen bij De Slegte (als ze niet al eerder als onderzetter ge-eindigd zijn).

Terug naar Rothenberger. Op 24 mei van dit jaar overleed ze, 83 jaar oud. Als dat zo is, klopt mijn jaartal van geboorte, 1924, niet, dan zou ze namelijk 86 zijn geworden. Op het laatst loog ze graag een beetje over haar leeftijd. In een Duits tv-programma, waar ik al strijkend op de zondagochtend eens bij uitkwam zag ik een broze, ineengeschrompelde oude dame, die met het hondje op de arm (ja inderdaad: een witte poedel) door de tuin scharrelde en het haar dienstbode (oude diva’s hebben dienstboden in dienst, dat u dat weet…) tamelijk lastig maakte. Ze was nog slechts een schim van de schoonheid die ze in haar jeugd was. Trouwens tot op hoge leeftijd was, want ze was jarenlang eenvoudigweg niet te schatten qua leeftijd: de stem bleef jong en het lijf zag er nog steeds prachtig uit. Ze leek een beetje de Duitse variant van de koele schoonheid van Catherine Deneuve.

Nog even door haar leven: ze studeerde aan de Musikhochschule in Mannheim. In 1943 debuteerde ze aan het stadstheater in Koblenz en vanaf 1946 zong ze bij de Hamburgische Staatsoper. In 1952 debuteerde ze bij het festival van Edinburgh, in 1960 bij de Metropolitan Opera in New York en in 1961 bij het Teatro alla Scala van Milaan. Tevens was ze vanaf 1959 een regelmatige en graag geziene gast bij de Salzburger Festspiele.

In 1970 ging ze op een tournee door de Sovjet-Uni, voor die tijd een gewaagd experiment, en in 1972 door Japan. Vanaf 1970 werd ze bij een breed publiek bekend door haar presentatie voor televisie van het ZDF muziekprogramma ‘Anneliese Rothenberger gibt sich die Ehre’. Ik zou er graag nog eens een aflevering van zien., Volgens mij zouden mijn tenen ervan gaan krullen, maar toch…

Haar muzikale partners, zowel op de bühne alsook bij platenopnames, waren onder anderen Lisa della Casa, Dietrich Fischer-Dieskau, Fritz Wunderlich, Irmgard Seefried, Nicolai Gedda en Rudolf Schock.
Anneliese Rothenberger trouwde in 1954 met Gerd Dieberitz († 1999), die tevens haar manager was.

Aan het begin van haar carrière was een een hoge, licht lyrische sopraan, later kwam de stem meer op zijn plaats men ging ze was zwaardere lyrische partijen zingen: Konstanze in Mozart’s Die Entführung aus dem Serail, Fiordiligi in Così fan tutte, Zdenka in Richard Strauss’s Arabella, Marie in Berg’s Wozzeck, Soeur Constance in Poulenc’s Dialogues of the Carmelites, en ja hoor: Violetta in La traviata. Ze kon het hedendaagse repertoire net zo makkelijk aan als de ‘oudere’ opera’s en ze was een uitstekend lied-zangers. Haar Duits had een sausje van beschaving zonder bekakt te zijn.
In 1983 nam ze afscheid van het toneel. Na de dood van haar echtgenoot vestigde ze zich aan de oever van de Zwitserse Bodensee en daar bleef ze tot haar dood, afgelopen mei.
Ik heb veel aan haar te danken.

In het filmpje een duet uit de slotfase van La Traviata, met José Carreras, die ik ook zeer bewonder. Dat bedoel ik nou met gedateerd; we zouden dat nu anders ´stagen´, maar ze zingen prachtig!