Een lezer/luisteraar had een nieuwe tv. Dat is op zichzelf niet heel bijzonder, maar hij had met die tv ook een enorme uitbreiding aan kanalen en daar zat één kanaal tussen dat regelmatig opera uitzendt. Wij hebben dat kanaal ook, maar het komt er niet altijd van…. Opera kijkend is er zo een middag om en uw Vocalies leidt (en soms lijdt….) een druk leven.
Het had hem verbaasd dat Mimi in Giacomo Puccini’s opera La Boheme achterover liggend en half bevroren haar laatste prachtige maten zingt… Hoe ze dat toch deed vroeg hij zich af (per mail) en of ik dat ook kon… Ik zat te grinniken terwijl ik het las. Nee, ik kan niet platliggend zingen en de meeste zangeressen kunnen het niet (dat halfbevroren valt wel mee: meestal is het in het theater niet zo heel koud…).
In mijn conservatoriumtijd (al weer drie levens geleden) kregen we nog weinig ondersteuning bij het zingen van opera. Je sprak het talent en gevoel voor drama wat je had aan en woekerde van daaruit verder. Af en toe kwam je een pedagoog tegen die er wat meer van wist en die wrong je dan uit… Ik had lessen bewegingsleer van mevrouw Ans Samama (die was toen al bijna met pensioen) en we mochten een deel van de les besteden aan dingen die we extra wilden. Ik weet nog dat ik in die tijd de operette Gasparone deed en de slaapkamer-scène wilde repeteren. Geduldig leerde ze me vallen (zelfs terwijl ik zong) en ze leerde hoe mijn tegenspeler mij naar de grond kon dringen zonder de zangstroom te onderbreken. Het leverde wat blauwe plekken op, maar alles voor de muze. Ik herinner mij dat de regisseur van de operette vol bewondering stond toe te kijken in de coulissen terwijl wij de slaapkamer-scène deden (die opera-gehalte had qua moeilijkheidsgraad); hij had voorgesteld die scene maar over te slaan . moest je net ons hebben, als ‘young angry men’
De truuc is om ervoor te zorgen dat je middenrif de kans krijgt voor je ademsteun te zorgen. Met andere woorden je moet jezelf in een zodanige positie manouvreren dat je een beetje rechtop ligt, bij voorbeeld half steunend op een elleboog (die ooit gemeen kan gaan ‘slapen’, kan ik u melden, uitkijken dat je er dan niet doorheen knakt). Ik heb ooit Vissi d’Arte (de grote aria uit Tosca) gezongen terwijl ik op een ouwe bontjas (van een oud-tante) gesmeten was door de boze bijrol: Scarpia. Die aria eist nogal wat ademsteun en kracht en dus richtte ik mij half op, de suggestie wekkend nog te liggen. Helemaal plat ergens op liggen is trouwens voor de zaal ook vervelend, want die kunnen je gezicht dan niet zien en missen dus een heleboel emotie en contact.
Dat is de reden waarom u zoveel zangers, half tegen een trap of een pilaar op het podium ziet liggen, of tegen het bed in plaats van erop, of in de armen van een tegenspeler waar ze op kunnen steunen… het ligt er maar aan of de regisseur creatief is. Voor de zanger is het een kwestie van uitproberen, welk ‘standje’ zingt het lekkerst en hoe ver kun je gaan, waarbij je natuurlijk de klank op de eerste plaats zet. Regisseurs zijn soms halsstarrig in hun concepten, ze denken lang niet altijd met de zanger mee. In Salome van Richard Strauss zag ik ooit een zangeres op handen en voeten van een plexiglazen trap afkomen, hoofd eerst… Dat zou ik niet durven en niet kunnen en niet willen. Mijn hoofdvakdocent vertelde over die productie destijds dat hij op dat bewuste moment opgestaan was, luid ‘foei’ had geroepen (dat was het ergste wat de beschaafde ziel kon bedenken op dat moment) en de zaal verlaten had. Er zijn regisseurs die berucht zijn om hun buitensporige eisen aan zangers. Ik vind altijd dat het product voorop moet staan. Het komt echter het product helemaal niet ten goede als je je mensen dingen laat doen die ver buiten hun natuur en kunnen liggen.
Over de slotscene van Mimi heb ik nog een anekdote. Een van mijn eerste zangpedagogen was een niet onverdienstelijk opera-zangeres. Dat kon ze waarschijnlijk beter dan lesgeven: ze heeft mijn stem net niet naar de gallemiesen geholpen, ik was er op tijd bij en we zijn niet leuk uit elkaar gegaan, maar aangezien dat al bijna 30 jaar geleden is, zand erover… Ze zong de rol van Mimi (met haar topzware gestalte al nauwelijks geloofwaardig, maar alla, het is opera) en kwam aan het einde dus op een sofa te liggen. Ze zingt haar paar prachtige laatste noten en sterft… Haar minnaar wordt op dat sterven geattendeerd door de overige spelers en moet dan snikkend aan haar bed vallen. Einde, doek… alleen… die minnaar berekende zijn vallen aan het bed niet helemaal goed en kwam op Mimi’s maag en middenrif terecht. U raadt het al: Mimi moest overeind om naar adem te snakken. Ik weet niet of het publiek destijds gelachen heeft, wat zou u gedaan hebben????
In het filmpje Rolando Villazon en Kristine Opolais; hoewel bedonderd gefilmd verkoos ik deze opname boven die van Alagna en Gheorghiu. Ik vind Alagna als hij huilt net een kind dat zijn zin niet heeft gekregen, maar dat zal wel nijd zijn…. Surft u vooral zelf!