Monthly Archives: June 2011

De weinig-nieuws-van-enig-belang-tijd nadert met rasse schreden, ik voel ?m al in mijn nek hijgen. Ik durf de term komkommertijd, na alle commotie over die groente in de laatste paar weken eigenlijk niet meer te gebruiken. De festivals zitten er ook zo?n beetje op en Nederland maakt zich op om met vakantie te gaan. Wij zijn er altijd gewoon in juli en augustus, het land is dan een beetje van ons (en met die term moet je in het Wilders-tijdperk ook altijd uitkijken: ik bedoel gewoon dat het dan lekker rustig is op de weg, in de trein en in de supermarkt, dus daar genieten wij dan van, als u begrijpt wat ik bedoel). Dus waarover te schrijven?

Ik vond op you-tube nog zoveel opnamen van het Cardiff Singer of the World-concours dat ik bedacht dat ik het daarover ook nog wel even kon hebben met u, dan kan ik nog op het spoor zetten van veel moois?.

Ik heb me namelijk vorige week zitten smullen op mijn chaise longue (al dan niet met Sam en/of Poes op schoot)! Vanaf het moment dat ik in de gaten kreeg dat het concours aan de gang was (het duurde van 12 tot en met 19 juni en ik kwam er vorige week woensdag achter dat het bezig was) heb ik zo ongeveer alle tijd die ik beschikbaar had voor de tv gehangen. En liefdevol nam mijn echtgenoot op wat ik niet live kon zien.
Ik moet u zeggen ik ben aangenaam, zeer aangenaam verrast: oftewel:

NONDEPATATTEN: OPERA IS NIET DOOD! HET LEEFT!!!

Er werd werkelijk prachtig gezongen en het niveau was hartstikke hoog. Vrijwel altijd zuiver, vrijwel altijd begrepen waar het over ging, vrijwel altijd doorleefd en wat ik enorm bewonder: vrijwel altijd los van de enorme spanning die het zingen van een concours met zich meebrengt. Hoe doen ze dat toch? En zelfs op die vraag kreeg ik ? zij het maar zeer ten dele ? enig antwoord. Mary King, vocal-coach (die is vroeger gewoon ook zang-pedagoog geweest hoor) zat in het presentatieteam en die gaf tussendoor tips en commentaren. Kleine tipjes van de sluier werden opgelicht en ik was het vaak met haar eens.

Behalve van de prachtige zang heb ik ook genoten van en gelachen met de presentatie: heerlijk die Engelsen en meer bepaald die Welshmen: in het slotwoord van de avond zat altijd een zinnetje in het Welsh (dat is Gaelic geloof ik?) en in het slotpraatje van de finale zat zelfs een heel stuk in het Welsh. Het is vast een humor-pact tussen die Welshmen onderling, want als gewone sterveling kun je geen chocola maken van die taal: volgens mij hebben ze gewoon met elkaar afgesproken wat onverstaanbare keelklanken te produceren en er bij te kijken alsof het zo hoort; daar trapt dan de rest van de wereld met zijn grote voeten in, want niemand wil voor iemand anders bekennen dattie nog nooit van het Welsh gehoord heeft? heerlijk, zulke volksverlakkerij? En verder kunnen de Engelsen zulke heerlijke kwalificaties uitdelen: ?drop dead gorgeous? (over de uiteindelijke winnares) en ?Wimbledon can?t cut this? zijn me bijgebleven. En hoffelijk dat ze zijn, tot in de dood! Kortom: bij alle hufterigheid van de laatste tijd was het een verademing weer eens op mijn eilandje van klassieke muziek te zitten?.

Ik was het niet helemaal eens met de einduitslag (het zal weer eens niet?). De prachtige sopraan die won, klonk vermoeid (hetgeen eigenlijk geen wonder is na zo’n week) en had nogal wat maniertjes, maar ik ben gelukkig de jury niet. Ik had liever de Amerikaanse zien winnen: niet de knapste van het stel, in tegendeel, maar bij haar gebeurde er wat als ze ging zingen: dan veranderde ze van een overduidelijk-te-veel-hamburgers-gegeten-tamelijk-ordinaire-Amerikaanse tot een prachtige, doorleefd zingende ster.
Daarom in het filmpje een opname van een van haar bijdragen aan het concours, mocht u er anders over denken als ik: ik hoor graag! Mocht u gaan surfen binnen het concours is er ook nog kans dat u onze eigen Jac van Steen ziet dirigeren: hij deed het geweldig!

Ik had er vorige week al over willen schrijven, maar toen was er het Festival Classique aan te kondigen en dat stond het eerste op de rol, dus krijgt u deze week een stukkie over Mariss Jansons en Yevgeny Onegin. En dat vanwege het feit dat Jansons deze prachtige Russische opera gaat dirigeren ter gelegenheid van het Holland Festival. Jansons stond in de Volkskrant met een leuk interview, waar Goddank uit bleek dat hij hersteld lijkt van de laatste hartproblemen. Ik heb altijd een boon voor hem gehad. Hij is een totaal andere man dan Riccardo Chailly, die vóór hem het KCO leidde. Zover ik weet zijn ze stapelgek op Jansons daar bij het KCO en dat op zich is al een unicum, want het is geen ‘hendig clubke’ (zouden ze in Brabant zeggen) daar in Amsterdam en dan zeg ik het nog netjes.

Goed, in het kader van het Holland Festival gaan ze dus Yevgeny Onegin doen; bijna alle voorstellingen zijn in het Muziektheater aan het Waterlooplein en eentje wordt er doorversterkt (die van donderdag 23 juni) in het Oosterpark en die is gratis. Als u kunt gaan, ga! Alleen al Jansons aan het werk zien (hij weet heel veel van (Russische) opera en hij is een inspirerend dirigent en ik vind hem een muppet om te zien (dat is een hoge kwalificatie hoor, als ik iemand een muppet vind!). Ik zou als zangeres als een blok voor hem vallen en mij uit de naad werken om hem te pleasen. Dat zal overigens met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid wel nooit gebeuren.

Kort over Tsjaikosvki en over Yevgeny Onegin.
Pjotr Iljitsj Tsjaikovski werd geboren in Votkinsk, in 1840. In zijn toptijd hadden de mannen van het zgn. ‘Machtige hoopje’ het voor het zeggen in Rusland en die konden niet zoveel met Pjotr Iljitsj: hij was homofiel (hoewel niet erg uitgesproken…) en zijn muziek vonden ze te westers.
Tsjaikovski was eerst ambtenaar, en ging pas later muziek studeren aan het Conservatorium van Sint-Petersburg. Een rijke bewonderaarster, gravin Nadesjda Filaretovna von Meck, bood hem de mogelijkheid zijn leven geheel aan het componeren te wijden. In 1890 stopte ze met betalen. Een theorie is dat ze zich niet kon verenigen met Tsjaikovski’s homofilie.

Tsjaikovski was een eenzelvig en eenzaam mens. Hij stierf in 1893 aan cholera. Tegenwoordig wordt er steeds vaker en openlijker aan de doodsoorzaak getwijfeld. Hij zou bewust door cholera besmet water hebben gedronken; rottige manier om aan je eind te komen… door cholera.

Hij schreef zes symfonieën, symfonische gedichten, opera’s, pianowerken en werken voor viool. Veel van zijn muziek wordt nog steeds regelmatig uitgevoerd. Hij kon een goede brug slaan tussen de Westerse en de Russische muziek en hij kon orkesteren als geen ander: ik noem zijn muziek wel eens liefkozend: ‘bak-herrie-muziek’ of ‘alles-uit-de-kast-muziek’: de slagwerksessie van een symfonie-orkest heeft het druk als Tsjaikovski gespeeld wordt, vaak komen er extra mensen bij voor de pauken en de bekkens en dat gerei.

Yevgeny Onegin werd geschreven tussen 1877 en 1879 , het is een drie-akter en Tsjaikovski schreef mee aan het libretto, dat op zijn beurt was gebaseerd op een boek van Alexander Pushkin. Het libretto volgt tamelijk nauwgezet Pushkin’s roman, en neemt veel van zijn teksten zowat letterlijk over. Het zijn losse scènes over een egoistisch stuk str… van een hoofdfiguur, die uit pure verveling zijn eigen leven en dat van de vrouw die hij liefheeft vernietigt en onderweg ook nog zijn beste vriend vermoordt, de hufter… Het knappe van Tsjaikovski is dat hij het voor elkaar krijgt zoveel irritatie op te roepen. Dat geeft aan dat hij het goed gecomponeerd heeft. Tegen de tijd dat Onegin tot inkeer komt is de vrouw waar hij van houdt getrouwd met een ander en zijn vriend dood. Nou, dan heb je het wel voor elkaar.

Eén aria zit erin die ik wonderschoon vind en waar ik u nog even op wil attenderen.
‘Kuda, Kuda’, zingt Lensky in een melancholieke aria, vlak vóór hij in een duel door Onegin’s hand sterft. Ik spreek en versta geen Russisch. ‘Kuda’ schijnt ‘waarheen’ te betekenen. In het filmpje een opname van mijn favoriet: Rolando Villazon, die hem in het Russisch zingt; er is een zingbare en aanvaardbare vertaling van in het Duits. En er is één andere tenor die hem ook weergaloos zingt: Nicolai Gedda, die een Russische moeder of vader had en dus de taal buitengewoon machtig was.
Ik hoop dat het 23 juni goed weer is, hoewel de voorspellingen niet echt jofel zijn. Veel plezier daar in het park en denk eens aan uw Vocalies die u tipte, als u gaat kijken!

Toen ik zat na te denken over een onderwerp voor mijn wekelijkse stukkie (het onderwerp kiezen is altijd het moeilijkste onderdeel van een column, dat u dat even weet) en de datum zag waarop dit stukkie weer aan de website wordt toevertrouwd dacht ik ineens een heleboel tegelijk: hé, het is juni, dan zou er wel eens Festival Classique kunnen zijn in Den Haag, dat is altijd zo’n beetje in juni. Zou het festival ten prooi gevallen zijn aan de dommeriken in onze nieuwe regering en zou het dus ter ziele zijn? Es kijken…. Het zou nondepatatten dit jaar geloof ik de vijfde keer zijn dat het festival er is. Toen we er toentertijd aan begonnen zeiden we nog tegen elkaar: een beetje festival heeft drie jaar tijd nodig om te settelen, dus we moeten niet bij de pakken neerzitten als het dit jaar een beetje tegenvalt met de opbrengsten en volgend jaar ook nog niet… Ze zullen toch potver hier en daar niet…’

En toen ging ik maar eens kijken op de website van Radio 4, niks…. Oei, oei, oei, dat voorspelde al niet veel goeds. Nou heb ik bij de AVRO gewerkt toen AVRO Klassiek nog echt bestond: toen groepeerde men radio, tv en internet onder één paraplu en die werd AVRO Klassiek genoemd. Al lang weer overruled door de zoveelste bezuiniging binnen de publieke omroepen. Ik weet dat ze nog een website hebben onder die naam, die heb ik ook gelinkt… Volgens mij weet lang niet iedere klassieke muziekliefhebber dat, maar alla, gauw AVRO Klassiek opgesnord en ja hoor: gelukkig. Het Festival Classique bestaat nog (zucht) en ja hoor ze besteden er aandacht aan. Ze linken in ieder geval de website van het Festival zelf.

Eenmaal daar aangekomen blijkt dat zowel de AVRO als Radio 4 aandacht aan het Festival (van 14 tot en met 19 juni) besteden. De AVRO meldt dat het Festival Classique haar vijfde verjaardag viert, ik had het dus goed. De AVRO viert mee, tussen 17 en 19 juni staan de programma’s en de site (dan wel!) in het teken van dit festival. Dom en een gemiste kans dat de website van Radio 4 het niet nodig vindt een vooraankondiging of een link op te nemen. Zal wel weer Hilversumse dorpspolitiek zijn… Daar zijn ze goed in daar…

Op de site van AVRO Klassiek biedt men webcasts van de concerten op het festival, waaronder de ‘Nach van Bach’, het lustrumconcert met’ The Five Browns’ en opera onder de sterren: Cavalleria Rusticana (kijk ernaar: prachtige opera, over gewone mensen, eenaktertje, dus als u het niks vindt is het ook zo weer om). TV en radio zijn aanwezig op het festival. Ze melden ook nog even tussen neus en lippen door dat Bea komt. Ja natuurlijk komt die: het festival speelt zich zowat in haar achtertuin af.

Ik geef u hieronder de highlights van die dagen. Dat het Hofvijverconcert gepresenteerd wordt door Frits Sissing, daar kan ik met mijn hersens niet bij, maar alla, tijdens de muziek zal hij zijn mond wel houden en daar gaat het uiteindelijk om… om de muziek. En Giel Beelen schijnt ook iets te presenteren. Ik heb ooit in gezelschap geroepen dat Giel een eigen programma op Radio 4 zou moeten hebben; het gezelschap splitste zich onmiddellijk in tweeën: een groep die het een prima idee vond en een groep die krijsend in de gordijnen vloog.

Die uitwerking had ik ook op de groep toen ik nog bij AVRO Klassiek werkte en wilde presenteren: een deel vond het prachtig een vrouw van vlees en bloed te horen, met hart voor de muziek en een Brabantse tongval en een deel vloog krijsend in de gordijnen (en hangt daar volgens mij nog). Jammer voor mij was dat het deel in de gordijnen de macht had. Affijn, zonder al die gebeurtenissen zou deze website Vocalies er nooit gekomen zijn, dus uiteindelijk is er toch goeds van gekomen (!)

Ga naar Den Haag als u kunt en als niet: zet de radio en tv aan, of haal e.e.a. in via internet. Het lijkt mij een geweldig sfeertje worden en als het weer meewerkt is er niks mooiers dan achter een pilsje luisteren naar die prachtige klassieke muze! Veel plezier!

Edison Klassiek Gala: 17 juni: 21.00 uur op Nederland 2
FC Hofvijverconcert: 18 juni: 20.25 uur op Nederland 2
Virus: 18 juni: 15.45 – 16.45 uur op Radio 4
Virus: 19 juni: 15.45 – 16.45 uur op Radio 4
Radio vanaf festivalplein: 18 juni: 12.00 – 18.00 uur / 19 juni: 11.00 – 18.00 uur op Radio 4

En ook deze week wordt het mij niet al te moeilijk gemaakt een onderwerp te kiezen. Mijn favoriete mezzo, Cecilia Bartoli, wordt vandaag 45. Dus u krijgt twee weken achter elkaar een verhaal over zang, gelukkig maar dat het hoofdonderwerp van deze website vocale klassieke muziek is en dat ik mijn eigen baas ben; daar kom ik dus mooi mee weg…

La Bartoli dus, hoewel dat niet haar echte bijnaam is, dat is onder meer ‘De koningin van de wendbaarheid’, is behalve een uitzonderlijk goede zangeres, ook nog eens een volle schoonheid. En ze heeft geen spatjes, hetgeen het nog gemakkelijker maakt van haar te houden. Door haar podiumpresentatie en haar licht gevoileerde geluid (ik heb het iemand ooit eens ‘een geile stem’ horen noemen, maar dat durf ik buiten de haakjes niet te herhalen…) blijft ze je onmiddellijk bij als je haar ook maar een keer ergens hebt horen (of zien) zingen.

Daarom hieronder een uitgebreide biografie.
Cecilia Bartoli’s ouders waren beiden professionele zangers en gaven haar de eerste muzieklessen. Dat moet in buitengewoon goeie sfeer gebeurd zijn, want het geluid is zo natuurlijk en gemakkelijk dat het vlak naast haar spreekstem moet liggen… Al op haar achtste zong ze voor het eerst met publiek erbij: de rol van het herdersjongetje in Tosca. Later studeerde ze officieel aan het Conservatorio di Santa Cecilia in Rome.

Al toen ze vooraan in de twintig was, was haar stem volwassen; bij de meeste zangers is dat minstens een decennium later. Hoe zwaarder de stem, hoe later is een soort vuistregel die voor de meeste zangers opgaat, maar dus niet voor Bartoli. Dat gaf haar nog net de kans een keer met Von Karajan te werken, net vóórdat die in 1989 overleed.

Ik ga u niet vermoeien met een ellenlange lijst van operahuizen waar ze optrad en rollen die ze zong; ik volsta met de schrijven dat het een zegetocht was. Ze lijkt ook helemaal geen last te hebben van vermoeidheid. Dat is natuurlijk bedrieglijk, want ze zal heus wel eens tabak hebben van dat vermoeiende leven: van vliegtuig in taxi, naar repetitie, naar hotelkamer, naar kleedkamer enz. enz.

Door haar bijna griezelig perfecte coloratuur-techniek hoort ze inmiddels tot de beste Rossini-zangeressen ter wereld. Geruchten als zou ze een microfoon op hebben tijdens haar MET-optreden werden al gauw ontzenuwd. De stem was niet een hele grote, maar op de een of andere manier bereikt ze de verste uithoeken van een zaal met gemak; de stem is in de loop van de jaren ook gegroeid, waarschijnlijk omdat ze er met de grootste omzichtigheid mee is omgegaan.

Ook commercieel is ze handig: ze ging een Salieri-project doen net op het moment dat die herontdekt werd, zong stukken van Maria Malibran ter gelegenheid van diens tweehonderdste verjaardag, waardoor heel Italië zowat in katzwijm viel en heeft recentelijk een cd gemaakt met aria’s die door castraten gezongen werden (gewaagde foto’s daarvan trouwens, op haar website). En dan heb ik niet eens alle projecten genoemd. Ze is zelfs getrouwd met een zanger, bas-bariton Oliver Widmer. Ze sleepte een paar hele leuke prijzen in de wacht en had de charme die allemaal met een brede glimlach in ontvangst te nemen en ze volgde Ricardo Muti op als artistiek directeur van de Salzburger Pfingstfestspiele.
Ze zal dus weinig tijd hebben om haar verjaardag te vieren. Ze zit midden in haar beste periode en hopelijk blijft ze nog heel lang zingen en heel lang speciale projecten doen.

Toen ik naar het meest geschikte filmpje zat te zoeken schoot me al kijkend ineens iets te binnen dat ik nog met u wil delen. Bartoli heeft het vermogen de oude muziek dichterbij ons te brengen. Ineens is het niet meer een techniekje van zingen uit een ver verleden, maar van een actualiteit waar je kippenvel van krijgt. Het wordt weer emotioneel gewoon, vertrouwd en dichtbij. Misschien is dat een van de reden dat ze zo ontroert.

Na enig zoeken toch maar gekozen voor de volgende link . Hoewel klunzig opgenomen kwam de vreugde van zingen en toongeven zo indringend naar voren dat ik deze koos. Ze laat haar stem naar alle uithoeken van de ruimte klinken en heeft dan nog adem genoeg over voor een coloratuur. En blijft daar net zo gewoon en vrolijk over als het publiek mèt haar. Die vreugde van het simpelweg zingen is iets dat ik herken: ik kon het vroeger nooit laten om in de hal van het gemeentehuis waar ik werkte een keer op te zingen als de hal tegen het einde van de middag leeg was en dan te merken dat mijn stem in de hoeken van de ruimte kroop… Probeer het ook eens, wie weet spaart het u een therapeut uit…