Monthly Archives: November 2013

Als u dit leest ben ik er effe niet….. ik ben in Hamburg…. Maar liefst drie Verdi-opera’s staan er op het programma dit weekend. Vanavond (zaterdag de 16de) zitten we bij ‘I due Foscari’, gisteren hebben we als het allemaal klopt ‘La battaglia di Legnano’ gehad en morgen staat ‘I Lombardi’ op het programma. Maandag reizen we weer terug naar Nederland.

‘Verdi im Vizier’ heet dit serietje in Hamburg. Het gaat namelijk om de drie politieke opera’s van Giuseppe Verdi. Ook wel de Risorgimento-opera’s genoemd. Verdi schreef ze met in zijn achterhoofd de politiek van die tijd: Italië was druk bezig zich los te maken van de overheersers en dat ging niet zonder slag of stoot.

Ik kan me een schilderij herinneren dat op Sant‘Agatha hangt (Verdi’s landgoed, vlakbij Busseto) waarin hij met slaapmuts op en een geweer in de hand bij de grenzen van zijn landgoed staat: klaar om het te verdedigen als nodig. Ik moest er een beetje om grinniken: de beroemde componist die in nachthemd het land staat te verdedigen. Voor zover ik weet zijn er geen schoten gevallen die nacht.

Ik zal u niet vermoeien met lange verhandelingen over de politieke verhoudingen in Italië. Daar is het hier de plaats niet voor en dat kunnen anderen beter.

Maar dat deze drie opera’s invloed hebben gehad op de gebeurtenissen rond de eenwording van Italië staat als een paal boven water. Verdi’s naam werd op de muren gekalkt als zijnde de afkorting van Vittorio Emmanuele, Re D’Italia, Verdi zat in het parlement en kwam er zelfs opdagen, een tijdlang…. Kom daar in de tweede kamer eens om… en hij was – zie hierboven – bereid zijn land desnoods met geweld te verdedigen.

Het Slavenkoor uit Nabucco is lang méér het Volkslied van Italië geweest dan het ‘Inno di Mameli, (door republikein Goffredo Mameli gecomponeerd).

Affijn, laten we naar de plot van I Due Foscari gaan en er een mooie aria uit zoeken die we kunnen bespreken.

Het libretto van de opera is gebaseerd op een historisch toneelstuk ‘The Two Foscari’ van Lord Byron en de opera ging in première in het Teatro Argentina in Rome op 3 november 1844.
Het verhaal is tamelijk eenduidig, dat is wel eens anders bij opera’s van Verdi.

Het gaat over de doge van Venetië, Francesco en zijn zoon Jacopo.

De leden van de senaat en de Raad van Tien vergaderen in het paleis van de Doge. Jacopo, de zoon van de Doge, wordt beschuldigd van moord. Zijn vrouw Lucrezia pleit voor zijn onschuld, maar wordt niet geloofd en de senaat bekrachtigt het vonnis. De doge is diepbedroefd maar niet in staat in te grijpen.

Jacopo ontwaakt in de armen van Lucrezia in de gevangenis. Zijn vader komt in zijn officiële functie van Doge het vonnis aan zijn zoon mededelen, waarbij Loredano, zijn tegenstander, die de Raad van Tien tegen hem en zijn zoon heeft opgezet, triomfantelijk toekijkt.

In de raadskamer van het paleis wordt het vonnis nogmaals bevestigd door de Raad.

De oude doge treurt om zijn zoon. hij ontvangt een brief waarin de werkelijke moordenaar zijn daad bekent. maar het is al te laat. Het vonnis is voltrokken. Loredano en zijn medestanders halen de doge over zijn functie neer te leggen. Hij sterft aan een gebroken hart.

In het filmpje een werkelijk prachtige Leo Nuci, die hier een vermoeide, gebroken oude man neerzet. Door zijn fabelachtige techniek zingt Nuci nog steeds, terwijl hij toch al heel wat jaartjes telt….. hij is 71 !

De oude doge Francesco breekt hier. Zijn zoon is onschuldig ge-executeerd en hemzelf wacht slechts het graf. Kijk hoe tegenstrijdig beide energie-stromen zijn. Je moet een stevige partij zingen, maar in de rol sterf je aan een gebroken hart. Het publiek mag niet merken dat je al je energie aanwendt om hier goed doorheen te rollen. Mooi dat het slotapplaus er nog opstaat: het komt hem toe! Hij moest een beetje bijkomen, zag u dat? En ik moest een klein beetje lachen (een klein beetje maar) om die sokjes…

Vandaag is mijn favoriete (nou ja, één van mijn favoriete) baritons jarig. Bryn Terfel. Hij wordt 48, voor een bariton in zijn sterke jaren: lichamelijk sterk en geestelijk wijs (nou ja: wijzer dan eerder….). Ik schreef al eens eerder over hem in andere verbanden, maar nog niet ter gelegenheid van zijn verjaardag.

Bryn Terfel Jones werd geboren op 9 november 1965 in een dorp in Noord-Wales, als zoon van een boer. Grappig: zijn eerste taal is het Welsh. Dat heeft hem waarschijnlijk geholpen bij het leren van andere vreemde talen: hij zingt accentloos Duits en Italiaans en heeft een makkelijke rollende r, iets waar veel Engelsen moeite mee hebben. In 1984 ging hij in London aan de Guildhall School of Music zang studeren, hij studeerde met vlag en wimpel af in 1989, prijswinnend: the Kathleen Ferrier Memorial Award en the Gold Medal waren de zijne. In datzelfde jaar leerde ik hem kennen (nou ja, overdrachtelijk bedoeld dan: hij kwam op tv). Hij won namelijk, de ‘Liederprijs’ van het Singer of the World concours in Cardiff. Een andere bariton met looks en stem won dat jaar de eerste prijs van dat prestigieuze festival: Dmitri Hvorostovsky.

Een jaar later debuteerde hij aan de opera: als Gugliemo in Mozart’s ‘Cosí fan tutte’ en toen ging het in sneltreinvaart. Mozart was (en is nog steeds) ‘zijn ding’. Grappig, want Mozart componeert niet echt voor een stem, sterker nog: hij is tamelijk onvriendelijk voor zangers. In Terfel’s geval lijkt hij zijn bariton-partijen voor hem geschreven te hebben: ze lijken makkelijk en naadloos te passen op dat grote baritonlijf. Terfel krijgt ineens een bijna ballet-achtige elegantie als hij Mozart zingt.
De laatste jaren doet Terfel verstandige dingen voor zijn carrière: hij zingt veel cross-over repertoire en hij maakt voorzichtige uitstapjes naar het grotere stemmen-repertoire: Scarpia in Tosca (weergaloos!), de kleinere Wagner-rollen, Verdi’s Fallstaff (ook al weer op het lijf geschreven). Hij zingt geweldig en genuanceerd het Liedrepertoire; die prijs in 1989 was niet voor niks.

Hij heeft een neus voor het organiseren van prachtige festivals en is er vaak bij als er Groot-Britannië iets feestelijks georganiseerd wordt.
Een paar jaar geleden las ik ergens dat hij aan stoppen dacht en de schrik sloeg me om het hart. In mijn column van toen heb ik het hem verboden: je stopt niet als de goeie jaren nog moeten komen, ben je belazerd… Met zijn fenomenale techniek en zorgvuldigheid waarmee hij zijn stem behandelt kan hij nog heeeeeel lang mee. Ik hoor er niks meer over, over dat stoppen. Zou hij toch Nederlands lezen? Grapje lieve lezers, grapje, dat u niet denkt dat Vocalies omhoog aan het vallen is…

Bryn Terfel blijft reclame maken voor Wales, zijn geboorteland en de taal en cultuur van dat land. Hij weet zijn privé-leven aardig af te schermen voor de paparazzi (gelijk heeft-ie).
In 2000 begon hij het Faenol Festival – vlakbij Snowdonia – te organiseren. In de volksmond heet het daar ‘BrynFest’. Hij nodigt er beroemde opera-zangers uit, maar ook populaire artiesten uit Wales. En hoewel het festival af en toe in zwaar (financieel) weer verkeert schijnt het nog steeds gehouden te worden… Dus ophouden???? Geen sprake van!

In het filmpje Bryn Terfel met ons goeie ouwe Koninklijk onder leiding van Edo de Waard. Ik had kunnen kiezen voor Wagner, voor Verdi, voor Mozart, maar dit mooie, eenvoudige lied (met een eenvoudige en zeer eenduidige boodschap….) werd het. Let op de aparte manier waarop hij zijn m-en en zijn n-en van elkaar onderscheidt en luister hoe perfect zijn dictie is; hij prikt zorgvuldig en zeer weloverwogen precies door het orkest. Heerlijk! Zoek vooral zelf op YouTube: er staat heel veel op, vooral zijn slechterikken zijn legendarisch.
Many happy returns dear Bryn!

Het gaat beginnen. Nadat ik me afgelopen zomer intens heb beraden over hoe mijn arbeidzame toekomst eruit moet gaan zien en ik daar met trillend hart een paar nieuwe passen heb gezet gaat het spel op de wagen. Ik ga mij bekwamen in het vak van begeleidster van opera- en cultuurreizen.

Morgen mag ik – eerst als gast – mee met Musico naar Essen, naar de opera Macbeth. Omdat het Verdi-jaar is (het is 200 jaar geleden dat hij geboren werd) wordt er dit jaar veel aandacht aan hem besteed. Smullen voor mij, want hij staat torenhoog in mijn rijtje favoriete componisten. Hij strijdt eeuwig met Puccini om de eerste plaats en de grap is: als ik veel Puccini hoor dan staat die op nummer één en als ik veel Verdi hoor, dan stijgt die weer met stip. Ik laat het maar zo: ik kan optimaal van de composities genieten en daar gaat het tenslotte om, nietwaar?

Verderop in november genieten we in Hamburg van Verdi’s drie zogenaamde Risorgimento-opera’s: La battaglia di Legnano, I due Foscari en I Lombardi. Tegen die tijd ga ik u lekker vertellen wat dat allemaal betekent, kunnen we lekker nog meer genieten van Verdi.

Overigens geeft Brava een Verdi-cursus, waar die onderwerpen ook allemaal uitgebreid behandeld worden door Remco Roovers, bariton en muziekwetenschapper. Kijk maar eens of u naar een van de avonden kunt: nog meer smullen.

De afgelopen weken hebben we hier al eens vaker over hysterie gesproken en waarom zouden we daar niet nog even mee doorgaan, tenslotte is 2013 het Verdi-jaar.

Over het plot kan ik kort zijn: de opera gaat over de veldheer Macbeth van Schotland, die koning wil worden. Hij gaat de weg van de blinde ambitie, daarbij geholpen door zijn, zo mogelijk nog ambitieuzere echtgenote. Onnodig te zeggen dat ze een zekere dood tegemoet gaan. Wat interessant is in deze opera zijn de voorspellingen van de heksen. Regisseurs kunnen zich daarbij uitleven, in 1986 was er een film van de opera, waarin de heksen naakte, blauw geschilderde vrouwelijke wezens waren, die uit mest en kadavers kwamen gekropen en hun voorspellingen deden. Tegenwoordig bij series als ‘The walking Death’ en Dexter zijn we een beetje gewend aan gruwelijke beelden, maar toen vond ik het buitengewoon intrigerend. Je zal maar in zo’n koor zingen en het live op toneel moeten doen… Ik dwaal af…
Er wordt gemoord en er wordt waanzinnig geworden… Lady Macbeth heeft het zo bont gemaakt dat ze voortdurend bloed aan haar handen ziet en dat niet weggewassen krijgt. Lijkt me een geweldige rol om te zingen, kan je je duistere kanten mooi eens aanspreken.
Aan het einde gaat het echt fout: Macbeth waant zichzelf onverslaanbaar: de heksen hebben gezegd dat alleen iemand die niet uit een vrouw geboren is hem kan doden. Hij heeft echter buiten MacDuff gerekend: die is voortijdig uit de buik van zijn moeder gerukt. MacDuff is zo ziek van het moorden dat hij met één laatste houw afrekent met Macbeth: hij slaat hem het hoofd af en roept Malcolm uit tot nieuwe koning (overigens is die onthoofding in geen enkele opera te zien, of wordt ook maar gesuggereerd: Macbeth wordt ‘gewoon’ neergestoken aan het einde…).

In het filmpje een van de beste Lady Macbeth’s ooit: Shirley Verret in haar waanzins-aria. Komt ook uit die film van 1986. Een traditionele opvatting. Er is ook een prachtige, maar nogal maniakale opname uit het Opernhaus van Zürich, het tempo hoger en de regie veel meer uitgesproken. Het vraagt in beide gevallen nogal wat van de sopraan. Kijk ze allebei en oordeel zelf. In het filmpje hieronder begint de aria op ongeveer 1 uur 50 minuten.