Vlug, vlug lezen en gauw naar het filmpje, want nou heb ik me toch iets leuks gevonden!
En… er staat een nieuwe podcast klaar! Zie de grote icoon hiernaast.
Een recensie in De Volkskrant begint met de vraag ‘ Wie weet nog wie Willem Wilmink was?’ Nou, ik: een van Nederlands aardigste en beste woordkunstenaars ooit. En wat het leuke is: hij heeft Candide van Leonard Bernstein vertaald. Briljante opera, met sprankelende muziek, nu al even sprankelend vertaald door Wilmink. Wordt uitgevoerd ter gelegenheid van het Grachtenfestival in Amsterdam.
Ik ben er nooit een fan van geweest vertalingen te zingen. De Engelsen hebben lang Verdi-opera’s vertaald gezongen. In partituren kom je nog wel eens twee-talige versies tegen. Dat helpt voor het vertalen van het Italiaans in je hoofd, zodat je per woord weet wat je zingt, ik zal het niet ontkennen, maar verder is het vreselijk. Een taal is door een componist ‘ingebakken’ in zijn muziek, als je het gaat vertalen, gaat er veel verloren….
En ik heb u vast wel eens verteld hoe ik gruwde van de vertaling van de operette ‘ Gräfin Mariza’ (zo erg dat ik het verdom er hier ‘Gravin Mariza’ van te maken….).
“Als ik hoor zigeunerklanken, bij viool en bij cimbááháál…” in plaats van “Höre ich Zigeunergeigen, bei des Zymbals wildem Lauf”; wat zou u kiezen? Ik zong het allemaal één keer en daarna niet meer, nooit meer…..
Maar Wilmink: die kan vertalen, met behoud van grap en sprankel… ik geloof het meteen. Voeg er een (sobere) regie aan toe van Xander Straat en een mini-orkest dat alert de complexe muziek van Bernstein kan spelen en je hebt gegarandeerd succes…
Nog even over Candide:
Bernstein schreef de tragi-komische opera in 1956, een jaar vóór West Side Story. Wikipedia noemt Candide trouwens hardnekkig ‘operetta’, maar daar ben ik het niet mee eens… De tekst is gebaseerd op het gelijknamige boek van Voltaire, maar er is nogal wat gesleuteld aan die tekst, niet in de laatste plaats door de componist zelf. Bij de première was er niet meteen succes, maar sindsdien is de populariteit van de opera alleen maar gegroeid.
Candide zou ideaal materiaal zijn voor leerlingen van muziekscholen, maar dat waag ik te betwijfelen. Het is lastige en complexe muziek. De ritmes veranderen nogal eens en je moet oppassen voor platheid en trouw kunnen blijven aan de tempi van ‘Lennie’ en die zijn nogal eens grillig….
Ik kan u het plot vertellen, maar doe dat niet: het is bloederig en absurdistisch. Aan het einde komt het min of meer goed en beginnen Candide en Cunegonde een nieuw leven. Ze hebben dan wel zo ongeveer de hele wereld bereisd en zijn een aantal keren gestorven en weer tot leven gekomen. Of dat allemaal Voltaire’s bedoeling is geweest, is maar zeer de vraag, maar dat kunnen we hem (gelukkig maar…) niet meer vragen.
In het filmpje een werkelijk fenomenale vertolking van ‘Glitter and be gay’. Ik heb me een kriek gelachen, ook met Patty Lupone, die hier al eens eerder langskwam. Kristin Chenoweth zet een nauwelijks te evenaren Cunegonde neer. Dat zie ik een muziekschoolleerling nog niet doen, al zitten er misschien nog zo’n getalenteerde sopranen op die opleidingen. Smullen!!!