Monthly Archives: November 2014

Er staat weer een nieuwe podcast klaar. Zie de grote icoon hiernaast.

Ik werd zo blij van de uitzending van ‘De Wereld Draait Door’ afgelopen week: veel vocaal erin (en zelfs meerstemmig) en de beste jazz-zanger ter wereld, Kurt Elling. Samen met het Jazzorkest van het Concertgebouw geeft hij in december kerstconcerten.
Mwah, dacht ik toen ik hem hoorde, ik heb het nummer wel eens beter horen zingen door – inderdaad – Frank Sinatra. Ze lieten nog een kort fragment horen van ‘the real thing’ en ik had mijn onderwerp voor het stukkie van deze week: Frank – Ol’ blue eyes – Sinatra. In een website over vocale muziek kan hij niet ontbreken, zijn bijnaam is nota bene ‘The Voice’. Daar lift ons nationale talentenjachtje toch maar mooi op mee!

Je haalt het geluid uit duizenden, nu meer dan 15 jaar na zijn dood hoef ik maar een toon te horen en ik weet wie het is die daar zingt en hij lijkt altijd speciaal voor mij te zingen.

Ik weet het, ik weet het, het was een dondersteen (een ‘vèrreken’ zouden we in Brabant zeggen), maar dat zijn er wel meer en die kunnen ook rechtstreeks naar mijn hart… En ja, hij zou contacten met de maffia gehad hebben, maar bewijs dat maar eens en wat heeft dat met dat mooie geluid te maken…
Francis Albert Sinatra werd geboren in Hoboken, hij was de zoon van Italiaanse immigranten, zijn moeder uit Noord-Italië en zijn vader van Sicilië
Hij hoorde – gelukkig – Bing Crosby op de radio zingen (nog zo’n gouden geluid) en besloot zanger te worden. Hij werd meer dan dat: een van de beste Amerikaanse filmacteurs van de twintigste eeuw en een uitstekend drummer. Hij begon in kleine clubs in New Jersey, en kwam op die manier onder de aandacht van trompettist en bandleider Harry James. Met hem zong hij een tijdje en stapte toen over naar het Tommy Dorsey Orchestra, en toen begon zijn carrière echt te lopen. Toen die carrière even wat minder ging, werd hij filmacteur. Ik vond hem magistraal in de film ‘The Man with the Golden Arm’, die volgens mij veel autobiografische trekjes had.

In de jaren vijftig en zestig was Sinatra een populaire attractie in Las Vegas, samen met twee andere ‘vèrrekes’ Dean Martin en Sammy Davis (en nog zo een aantal feestvierders, samen genaamd ‘The Rat Pack’) vierden ze feest en zopen en zongen ze nachtenlang door.
Ondanks zijn niet al te gezonde levensstijl is-ie toch nog 82 geworden. Zijn laatste woorden zouden geweest zijn: “I’m losing”; scherpe observatie…

Op YouTube is een mèr à boire te horen en te kijken van deze geweldige artiest. Ik was zo weer een paar uur verder toen ik iets uit wilde zoeken om hier te becommentariëren (het is heus verantwoordelijk werk hoor, zo’n website…)

Na wat surfen schoot me ineens te binnen welk filmpje ik voor u ging opladen: ‘One for the road’. Zijn gevoel voor timing komt hier geweldig uit en dat zwart-wit heeft wel wat. Ik werd getroffen door de focus in zijn ogen. Dat raakt me altijd, als mensen gefocust zijn , concentratie kan heel veel zenuwen overwinnen. Onnavolgbaar, zoals hij overdrachtelijk achter het orkest aanslentert en precies aankomt wanneer hij wil. En ja, gaat u maar mopperen op Vocalies dat er gerookt wordt tijdens het zingen (stel je voor!!!). Hij mag het van mij…

Ik kon het niet laten om nog even te zoeken naar de film waar ik hem zo om bewonder ‘The man with the golden arm’. Hij staat in zijn geheel op YouTube.

Als u dit leest ben ik er even niet. Ik ben op pad met gasten; voor de leukste bijbaan ter wereld ben ik vier dagen in Hamburg. Drie opera’s en drie concerten zijn ons deel, we dompelen ons onder in cultuur en in Hamburg. De 24ste zijn we weer terug, ervaringen en indrukken rijker.

Trouwens als u dit leest ben ik er al geweest: bij ‘Fidelio’ bedoel ik, Beethoven’s enige opera . Vrijdagavond 21 november ging-ie in de Hamburger Staatsoper.
Was Beethovens Negende (en dan vooral het slotkoor) het symbool voor de val van de Berlijnse muur en de hereniging van de beide Duitslanden, Fidelio lijkt het symbool te worden voor de viering van het 25-jarig ‘jubileum’ (hoewel ‘jubileum’ een gek woord is in deze context). Hoe? Ik ga het u uitleggen, maar eerst even over Fidelio.

‘Fidelio, oder Die Eheliche Liebe’ (opus 72) is de enige opera die Ludwig van Beethoven schreef. De uiteindelijke versie heeft twee actes en iedere acte bestaat uit twee ‘Bilder’ (of scènes) , de oorspronkelijke versie had er drie. Het Duitse libretto werd geschreven door Joseph Sonnleithner op basis van een Franse tekst van Jean-Nicolas Bouilly (Léonore, ou l’amour conjugal)

Eigenlijk waren er drie premières voor Fidelio: de eerste op 20 november 1805 in het Theater an der Wien in Wenen, onder leiding van de componist; bij deze uitvoering werd de ouverture Leonora nummer twee gespeeld. De tweede, met de gereviseerde versie op 29 maart 1806 in hetzelfde theater en de derde, met de tweede gereviseerde versie op 23 april 1814 in het Kärntnertortheater in première (bent u er nog met al die getallen?).
Beethoven had het wel gehad met het componeren van opera na deze heksentoeren. Als altijd bij zijn vocale muziek is de opera niet zangersvriendelijk: je moet een behoorlijke ademvoering hebben en Beethoven trekt zich al even weinig aan van het bereik van een stem. Zware rollen, lange lijnen dus.

Wat wel sterk en èrg sterk aan de opera is, is de thematiek, die van alle tijden bleek te zijn: vriendschap, trouw en de bestraffing van corruptie. Het was toen opportuun en het is het nog steeds en daarom is die link met de viering van het jubileum zo wezenlijk
Beethovens ‘Fidelio’ is volgens de website van de Hamburgische Staatoper een “Befreiungsoper, die wie ein harmloses Singspiel beginnt und in einer Hymne auf die Freiheit gipfelt”. Mooi Duits, vooral dat ‘gipfelt”.

Aan het einde van de festiviteiten rond het jubileum van het vallen van de muur, nam dirigent Iván Fischer het woord. Klik hier voor de beelden. Ik ga hem niet vertalen, zijn Duits is voor iedereen te volgen en wat er daarna gebeurt spreekt ook voor zich… Ik was in tranen. Bij alle ellende die zich momenteel afspeelt in de wereld zijn zulke acties zo bemoedigend en zo nodig…

Er staat een nieuwe podcast klaar. Zie de grote icoon hiernaast!

In dagblad Trouw van 14 november een leuk interview met een nieuwe ster aan het firmament: mezzosopraan Maria Fiselier. Niet alleen zingt ze tamelijk hedendaags repertoire op haar nieuwe CD, die is ook nog eens uitgebracht op een nieuw (Eindhovens! Jawel!) label; 7 Mountains records. Inderdaad: als je die twee dingen durft in deze tijd ben je moedig en toegewijd.

‘To go into the unknown’ heet de nieuwe CD van Fiselier en pianist Peter Nilsson, in juli van dit jaar opgenomen in de Westvest Kerk in Schiedam. Onbekend repertoire van Ivor Gurney en Herbert Howells, aangevuld met wat bekendere liederen van Benjamin Britten.

Ze had een masterclass van Christa Ludwig, vertelt ze en bleef daarbij overeind, hetgeen van uw Vocalies niet altijd gezegd kon worden. Als je te vroeg aan zulke masterclasses begint steek je er niks van op en hou je er trauma’s aan over. Niet Maria Fiselier: die kon relativeren en pikte van Ludwig mee waar ze wat aan had en concludeerde broodnuchter dat ze blijkbaar op de goeie weg is, anders had Ludwig haar wel steviger onderhanden genomen.

Grappig is het verhaal hoe ze begonnen is: op haar 18de pas echt. Ze werd gevraagd of ze eens een ‘klassiek geluid’ kon opzetten. Ik moet erom lachen als ik het lees: ik kreeg dat vroeger ook te horen, alleen zette ik meteen ‘een klassiek geluid op’ als ik ging zingen. Ik had namelijk al gauw gemerkt dat dat veel minder vergde van mijn keel en stembanden dan het ‘gebelt’ van de andere jongeren om me heen. Er werd toen wat lacherig over gedaan, vooral omdat men zo’n geluid van een kuiken (dat ik toen was) niet gewend was. Maar het werkte wel en ik ben er inmiddels van overtuigd dat je beter met een klassiek geluid kunt beginnen en af en toe eens een uitstapje kunt maken dan andersom, al is de timing van jazz-zangers iets om zeer te bewonderen, die hebben klassieke zangers lang niet altijd en het is ook iets wat je niet één-twee-drie leert…

Kortom: ze zal er wel komen die Maria en ik was blij te lezen dat er steeds jong talent opstaat. Bang voor het uitsterven van de sopraan hoeven we voorlopig nog niet te zijn. Ze weet ook hoe ze zichzelf moet vermarkten, iets wat tegenwoordig minstens even belangrijk is als kunnen zingen. Ze heeft een bjoetie van een website.

Ik laad een filmpje op van een masterclas die Fiselier ‘onderging’ bij Joyce DiDonato.
Nogmaals: ze zal er wel komen die Maria: ze weet precies waar deze scene in de opera zit en heeft een uitstekende voorstelling van haar rol. Uitstekend Engels ook, by the way…

Kijk vooral even verder dan de aria, want DiDonato vertelt nog een paar hele wezenlijke dingen over het zingen van opera. Vooral dat je er concrete beelden bij moet hebben: be specific! Heerlijke veertien minuten!

En nog even voor ‘zangtangen’ die hun leerlingen op de verkeerde manier op de huid zitten…. kijk hoeveel meer er gebeurt als je concreet bent en als je een veilige, humoristische omgeving creëert voor je leerling. En zorg dat je al het repertoire tot in de puntjes kent!

Vrienden rollen donderdagavond laat ons huis binnen voor een borrel. Ze hebben een programma-boekje bij zich van ‘November Music’, een uitstekend Bosch’ initiatief dat van 5 tot en met 9 november (u kunt dus vanavond en morgen nog terecht) zich afspeelt in heel Den Bosch, met als middelpunt de Verkadefabriek (die zich vlakbij ons huis bevindt: een groot goed). Twee dingen vallen me meteen op als ik de dag erop aan de keukentafel mijn lunch opeet en door het programmaboekje blader…

Het boekje is ‘on-Bosch’ bescheiden van opzet en het Theater aan de Parade komt slechts één keer in beeld en dan nog in de (kleine) Pleinzaal. Voor de rest zitten ze in ieder zaaltje dat maar enigszins bereikbaar is en wat mensen kan herbergen. Gelukkig hebben we er daar nogal wat van in Den Bosch.
Novmber Music is een breed opgezet soort van festival rond hedendaags klassiek en jazz. Ik blader en blader en verbaas mij: er zitten namen in van mensen die ik in Den Bosch in de verste verte niet had verwacht: Sofia Goebaidoelina bijvoorbeeld: een van de grootste en meest intrigerende componisten van hedendaags klassiek komt ‘gewoon’ naar Den Bosch, zomaar, zonder tussenkomst van burgemeester of Oeteldonkse club. Ze is zondag bij de première-uitvoering door Amsterdam Sinfonietta (ook al zo grote naam!) van haar stuk ‘Why?’ in De Verkadefabriek.

Als u liefhebber bent van hedendaags klassiek is dit korte festival een must-see-er en een must-be-er (ik verzin soms vreselijke taal, ik weet het). Geweldig niveau en fascinerende muziek. Maak er een weekje Den Bosch van en geniet in de uren dat u niet bij een fascinerende première zit van de stad. Carnaval barst pas na de 11de november los, dus nu kan het nog….

Mij zult u er niet tegenkomen… Ik kan moeilijk los van Mozart en Verdi en Puccini en nu ik voor mijn plezier in de klassieke muziek sta ga ik ook echt alleen maar naar voorstellingen die ik mooi vind… Ik weet het: een ernstig manco van Vocalies, maar ik ga me niet in nog meer muzikale avonturen storten dan ik al deed.

Ik doe echter wel een knieval: voor deze ene keer geen filmpje met vocale muziek, maar een uitvoering van het eerste deel van Sofia Goebaidoelina’s String trio.

Ik vind het buitengewoon intrigerende muziek: hoe de drie mensen contact met elkaar hebben en ‘samen’ spelen… Ik kan ze benijden om hun grote concentratie bij het uitvoeren: de buitenwereld verdwijnt voor hen geheel naar een verre, verre achtergrond. Heel apart en ik neem mijn pet af voor het hoge niveau van deze drie. Mocht u willen gaan surfen: zoek dan Reinbert de Leeuw’s verhaal over Sofia Goebaidoelina eens op… Wie weet hengelt hij u binnen voor een fascinerende muzieksoort: het hedendaags klassiek.

Eerst: er staat weer een podcast klaar, zie de icoon hiernaast.

Vandaag op 1 november 1923 werd Victoria de los Ángeles geboren in Barcelona. Prachtige stem, prachtige vrouw. Haar echte naam: Victòria López García. Ze kwam uit een muzikale familie en presteerde het, het conservatorium in drie jaar te doorlopen. Normaal gesproken stond er toen zes jaar voor. Tegenwoordig moeten ze in vier jaar al een volleerd zanger zijn, een van de redenen waarom veel stemmen het niet halen….. Natuurlijk heb je al vóórdat je naar een conservatorium gaat de nodige vocale training achter de rug en dat zal De los Angeles zeker ook gehad hebben, maar het is kort… Een stem moet kunnen rijpen, als ouwe whisky, of cognac… Aan een mooie, diep goudkleurige cognac doet haar stem – vooral in de laagte – me trouwens nog het meeste denken. En dat met een bereik van een ‘normale’ sopraan: een gouden combinatie.

In 1945 debuteerde De los Angeles aan het Liceo Theater in Barcelona en in de daaropvolgende veertig jaar zong ze zonder noemenswaardige problemen Puccini, Bizet, Verdi, Gounod en Wagner. Haar kracht werden de Spaanse volksliederen. Ze was een van de weinige zangeressen die net zo makkelijk opera zong als liederen en zich net zo goed thuis voelde in de concertzalen als in de operatheaters.

In haar privéleven kreeg ze het behoorlijk te verduren: de dood van haar zoon greep haar zo aan, dat ze afscheid nam van het grote publiek en nog maar zeer sporadisch in het openbaar verscheen. Dat deed ze trouwens toch al niet veel: in het openbaar verschijnen: ze schermde haar privéleven zorgvuldig af voor de buitenwereld.

Ik las ergens een verhaal dat ze een auditie in La Scala zou hebben geweigerd, omdat ze vond dat ze na een optreden in het buitenland meteen terug moest naar haar ouders, naar huis… Of het waar is weet ik niet, maar het is een curieus verhaal. Ik ken de bijtende eenzaamheid van het vak een beetje, dus ik kan er wel voor een deel in mee, maar als je er niet tegen kunt, moet je er misschien ook niet aan beginnen. Maar ja, dan hadden we die prachtige sopraan gemist…
In 1992 trad ze nog op tijdens de sluitingsceremonie van de Olympische Spelen in Barcelona.
Ze stierf in Barcelona in 2005.

Ik zocht naar bewegend beeld en kwam uit bij ‘Una voce poco fa’ uit Rossini’s ‘Il barbiere di Sevilla’
Heerlijk tijdsbeeld met die jurk met petticoats en dat malle strikkie in het haar… Maar zingen, jongens, zingen!! Flexibele, intelligent gebruikte stem. Ik vind haar trouwens in vrolijke rollen makkelijker acteren dan in de verdrietige, daar wordt het een beetje larmoyant af en toe. Niet het zingen, begrijp me goed, maar de gebaartjes erbij. Haar Cantilena uit de Bachianas Brasileiras van Heitor Villa-Lobos is overigens legendarisch en bijna nooit beter gezongen dan door De Los Angeles. Mag u zelf naar zoeken op YouTube.