Monthly Archives: February 2015

Een van onze naties grootste (Lied)zangeressen is mezzo-sopraan Christianne Stotijn. Ze maakt een soort uitstapje naar opera en toch weer niet. Raadelsachtig? Ik breng uitkomst.

Op 27 februari 2015 is in het Wilminktheater in Enschede ‘De Uilenpriesteres van Orplid’ in (Nederlandse) première gegaan. Een sprookje over de zoektocht van Zarja. Zarja is op zoek naar haar moeder Ruda. Als baby werd Zarja gevonden aan het strand van het eiland Orplid. Een uil, die haar net op tijd uit handen van vreemde wezens redde, nam haar mee naar het vasteland en bracht Zarja groot. Zarja is haar hele leven nieuwsgierig naar Orplid. Ze is 17, maar mag het eiland pas betreden als ze 21 is. Op een gegeven moment verdwijnt de uil.

Zarja wacht drie dagen , maar dan neemt ze een besluit en reist naar het spookachtige eiland om eindelijk antwoord te vinden op al haar vragen.
Er staat een intrigerende foto bij de aankondiging voor de voorstelling: Stotijn met een uil op haar knie. Dapper hoor (als de foto niet ‘geshopt’ is). In het dagelijks leven zijn uilen geen aardige vogels; in het sprookje is de uil dat wel.

Christianne Stotijn schreef zelf het sprookje en Sieb Posthuma, overleden in augustus 2014, ontwierp de kostuums en het decor, pianist Hans Eijsackers begeleidt. De muziek bestaat onder ander uit ‘Erlkönig’ en ‘Der Zwerg’ van Schubert, ‘Trepak’ van Moessorgski, ‘ Slaapliedje’ van Tsjaikovski of het spookachtige ‘Die Geister am Mummelsee’ van Hugo Wolf. Ook de Nederlandse componist Fant de Kanter schreef liederen die Stotijn gebruikt. De liederen zijn van een sterke programmamuziek-inslag (een term die ik ter plaatse verzin). Ik heb me al eens vaker hier afgevraagd of het niet nieuwe inzichten zou opleveren als we liederen die zich daarvoor lenen met een meer theatrale aanpak zouden benaderen. Vooral Erlkönig vind ik een prachtig voorbeeld. Denk je eens in dat je de drie karakters die in het lied aan het woord zijn ook apart zou kunnen laten zingen, in plaats van door één zangstem. Om maar eens een mogelijkheid te noemen. Een open mind van de toehoorder is wel vereist

In het filmpje de trailer van de voorstelling. De voorstelling is voor kinderen vanaf 9 jaar. Als u het kind in uzelf nog kunt vinden (een voorwaarde voor gelukkig zijn, dunkt me) ga dan kijken. Ik heb voor u gespeurd, maar vind geen verdere data waarop de voorstelling nog eens gespeeld wordt, terwijl die toch het hele land door zou moeten dunkt me…. Als ik ze wel vind ga ik het u vertellen, waar en wanneer, want deze voorstelling moet een kans krijgen!

.

Er staat een nieuwe podcast klaar! Zie de grote icoon hiernaast!

De Weense Opera heeft ook een spook, wist u dat? Nou ‘heeft’… ‘had’ een spook. Het spook – een man – kocht steeds het goedkoopste kaartje voor een voorstelling en schoof na aanvang meteen door naar een duurdere plaats. Nou maak ik de praktijk in operagebouwen de laatste tijd nogal eens mee en als ze iedereen in de boeien moesten slaan die na aanvang stiekem een paar rijen opschuift zouden ze het druk hebben. Het mag niet, ik snap het, maar bij de prijzen dezer dagen voor een kaartje kan ik me er van alles bij voorstellen. De fanatieke zaalwachter die de politie inschakelde zal mijn vriend niet worden… En als ik zelf nog eens in de Weense Staatsoper kom zal ik me netjes gedragen, ik beloof het….

Ik las in de krant dat hangjongeren tegenwoordig Bach en Mozart wél leuk vinden en het dus niet meer helpt die componisten uit de boxen te laten schallen als je wil dat het geachte pubervolk oplaze… Of dat een goede of een slechte ontwikkeling is weet ik eigenlijk niet, daar moet ik nog eens grondig over nadenken…. En ik garandeer niet dat dat nadenken tot enige conclusie van formaat leidt… Een door Ruud Bosch gecomponeerd deuntje uit enige Efteling-attractie bracht uitkomst: als ze dat horen gaan ze wel weg. Ruud Bosch lachte zelf het hardste om deze conclusie trouwens.

In mijn ‘lievelings-Daily-show’ DWDD ging het kort over vibrato en hoorde ik mijn geliefde Matthijs er een domme opmerking over maken. De man is dol op klassieke muziek, maar van vocale klassieke heeft hij weinig kaas gegeten. Tijd om daar deze website eens te gaan aanprijzen (sprak zij pedant). Natuurlijk zing je de Matteus niet met hetzelfde vibrato als een opera van Verdi. Sopraan Lenneke Ruiten liet effe horen hoe het met veel en met weinig vibrato klinkt. Dat lukte ook niet helemaal, want strikt genomen moet het allebei even luid klinken en met weinig vibrato klonk het toch beduidend zachter. Een stem zonder vibrato, Matthijs, klinkt als een synthesizer en dat willen we niet, we willen horen dat er een mens en een hartslag achter een stem zit.

Diezelfde Lenneke Ruiten gaf een interview over haar als een raket stijgende carrière op Radio 1. Waarom niet op Radio 4, daar lullen ze nog steeds veel te veel in hun programma’s, waarom moet Ruiten dan naar Radio 1 uitwijken, of zoek ik onterecht iets achter deze move? Misschien hadden ze bij Radio 4 de titels en namen wél goed uitgesproken, hoewel ik daar ook mijn twijfels over heb. Maar kom, ik zit te katten. Ik heb het interview afgeluisterd en weer gaat het over de druk op zangers die bijna onmenselijke proporties heeft.

Het programma Podium Witteman komt een beetje hortend op gang. Het voelt voor mij niet organisch, maar ik ben allang blij dat er een volwassen programma over klassieke muziek op TV is. Afgelopen zondag ging het even over Die Fledermaus. De tune van mijn podcasts komt uit Die Fledermaus en een van mijn lievelingsaria’s komt uit er ook uit: ‘Klänge der Heimat’. Het Nederlands Blazers Ensemble is met Die Fledermaus tot en met 25 februari aan het toeren in diverse theaters in Nederland. Drie cracks op het gebied van opera en operette zingen àlle hoofdrollen (en dat zijn er meer dan drie….): Johanette Zomer, Frans Fiselier en Bernard Loonen. Hopelijk gaan ze de zangers versterken met microfoons, want tegen dat blazersgeweld… pfoe…
Leuke club hoor, het NBE, ze doen nog es wat aan cross-over en het is altijd verantwoord en poepie-strak gespeeld.

In het filmpje een wonderschone opname (vooral de regie!) van Gluck’s ‘Iphegeni en Aulide’. Werkelijk prachtig ingetogen acteerwerk, ook van de tegenspeler. Niks meer aan toe te voegen, ze komt er wel, die Lenneke! Ze is er al…

Misschien is het u ontgaan en misschien ook niet; als het wel zo is: we zijn aan het verhuizen, nou ja, we gaan binnenkort verhuizen. Ik pak dozen in, denk na over indeling van ruimtes en wat er wel en niet mee moet en graas websites af naar mooie dingen als stoelen en boekenkasten. De computer was korte tijd ontmanteld en echtgenoot vroeg of ik de boxen nog wel aan wilde sluiten voor die korte tijd vóór de verhuizing. In eerste instantie mompelde ik iets onbestemds, maar toen keek ik zaterdagavond naar de wonderschone documentaire ‘Grazing the sky’ en toen moest de computer aan, want ik hoorde iets dat ik niet thuis kon brengen. De melodie bleef als een niet te stuiten stroom in mijn hoofd hangen, de hele zondag lang… Hoe kwam dat toch, dat terwijl ik sjouwde en praatte en eikes bakte (in Brabant bak je eikes, geen eitjes), dat stroompje maar aan de gang bleef?

“Het moet niet gekker worden,” bromde manlief en sloot de boxen opnieuw aan. Ik aan het zoeken, het was vast van een hedendaags componist… Karl Jenkins misschien, of Ten Holt, (maar heeft die symfonische muziek gecomponeerd…?) of Ramirez. U merkt: ik weet best wel wat van vocale muziek, maar symfonisch valt er nog veel te winnen…

Ik vond het maar niet en alles wat ik wel vond leek er wel iets of wat op, maar was niet wat ik gehoord had in de documentaire; en hardnekkig bleef de melodie doordenderen…

Via de titel kwam ik om een film- en documentaire-website… Toen nog wat heen en weer gezoek en daar stond de titel me aan te staren… het was… ‘gewoon’ Beethoven. Uit zijn zevende symfonie het tweede deel, ‘Allegretto’ genaamd (terwijl het deel bepaald niet allegretto gespeeld wordt). Ik leunde in eerste instantie bijna teleurgesteld achterover, Beethoven…. Pfoe, maar het klínkt zo tijdloos, zo van nú… En plotseling wist ik ook weer waar ik het stuk eerder had gehoord: in Oostenrijk, tijdens het Grafenegg-festival. En ook toen had de melodie dagenlang in mijn hoofd gespookt en ook toen had ik tegen mijn Musico-gasten gezegd, dat de melodie ‘iets oers’ had, iets wat van alle tijden is…die langzaam doordreunende strijkers en dat ritme, dat maar – bijna als een klok – doorgaat.

Dus: het internet op. En daar lees je dat meer mensen getroffen zijn door dat tweede deel. Het lijkt potdomme nog significanter (om dat vreselijke woord maar eens te gebruiken) dan Beethovens vijfde. Iemand schrijft dat hij na het horen van het tweede deel uit de zevende verkocht was voor de klassieke muziek. Kijk dat moeten we hebben…. Ik ben het hartstochtelijk met hem eens. Bij mij waren het andere klanken die mij wonnen, maar dit deeltje heeft me wel voor de symfonische muziek ingenomen, meer dan daarvoor (ik ben van de vocale moet u weten…)

Bij de première moest het tweede deel herhaald worden, het tweede, niet een van de andere, veel spetterende delen. Wagner noemt de hele symfonie ‘de apotheose van de dans’ en de première van de zevende maakt Beethoven bekend bij het grote publiek. En het ritmische bouwsteentje waar het hele deel op gebaseerd is, is poepie-simpel: een kwartnoot, twee achtsten en twee kwartnoten.

Tsja en dan wat voor filmpje je oplaadt…. Niet de hele symfonie, die mag u zelf zoeken. Ik wilde er graag een dirigent bij hebben. Ik vond een versie waarbij er een zgn. ‘bar-graph-score’ meeloopt (ik weet echt geen Nederlandse vertaling voor de term; het is niet mijn bedoeling pedant te zijn…) zodat u de noten grafisch weergegeven ziet, dat is best een openbaring, vooral voor degenen die geen noten lezen; je leert zo beter begrijpen hoe het notenschrift in elkaar zit en dat het heus niet een of andere geheimtaal is…. Maar ik vond dat stukkie een beetje mechanisch klinken…

Von Karajan dan, die zo zwemmerig dirigeert dat ik niet snap dat mensen op zo’n gebaar kunnen spelen (foei Vocalies, nou ben je niet alleen pedant, maar misschien ook aanmatigend) . Hij dirigeert ook een onthutsende versie met scenes uit de al even onthutsende film ‘Knowing’ (met kampioen moeilijk kijken Nicolas Cage), maar die doet afbreuk aan puurheid van de muziek.

Ik vond na even zoeken toch een filmpje met Leonard Bernstein als dirigent en kon mijn ogen niet van hem afhouden…. Goed, het was een ondeugende dondersteen, en hij heeft de nodige streken uitgehaald, Lennie, maar hij heeft ons ook dit gegeven. Een gebaar zo precies, dat hij er waarschijnlijk bij de repetities (en die heb je nooit veel met een symfonie-orkest) niks over hoefde te zeggen; meteen naar de interpretatie jongens!
Ergens bij 4.17 min. is de stok ineens weg… en bij 5.46 is-ie er weer. En bij 6.03 min. begint het thema terug te komen, uit de verre hoeken van het orkest. Bij 6.53 min. is het thema vol terug. En het wordt niet trager, het wordt breder!

Als je dit niet mooi kunt vinden is er iets loos met je EQ. Kijk en geniet! En volgende week weer over vocàle klassieke muziek.

Er staat een nieuwe podcast klaar. Zie de grote icoon hiernaast.

Vorige week hadden we het over de gelegenheid bekende zangers op het filmdoek te zien en niet live naar het theater te hoeven, weet u nog? Nou er komt weer een uitgelezen gelegenheid aan.

Sopraan Anna Netrebko gaat debuteren aan The Met als Tsjaikovski’s heldin Iolanta…. En dan ook nog met regisseur Mariusz Trelinski en dirigent Valery Gergiev. Dat moet wel scoren worden. De voorstelling van 14 februari gaat de bioscooptheaters van de wereld over. Alweer een reden om er een avondje van te maken. Met het geld dat u uitspaart voor een kaartje aan The Met, kunt u zich best een etentje vooraf veroorloven (en een borrel na) en dan houdt u nog over…

Es kijken wat gaan we doen, gaan we het over Netrebko hebben, of over Iolante (niet de bekendste opera ter wereld za’k maar zeggen) of allebei…

Eerst maar kort Netrebko, meer dan een losse opmerking las u over haar nog niet in deze contreien.
Anna Joerjevna Netrebko werd geboren in Krasnodar, Rusland in 1971. Ze woont momenteel in Wenen en heeft een Oostenrijks paspoort.
Een romantisch begin van haar carrière (nou ja, romantisch….): ze boende de vloeren van het Marrinksi-theater om haar zangstudie aan het conservatorium van Petersburg te bekostigen. Haar loopbaan begon toen Valery Gergiev haar opmerkte en haar mentor werd. Onder zijn leiding debuteerde ze in de rol van Susanna (heeej, goeie keuze: niet te zwaar en perfect bij de stem passend, ik zou die rol ook gekozen hebben….) in Mozart’s Le Nozze. De carrière over de grens begon echt te lopen met de rol van Ljudmila in de opera Ruslan en Ljudmila van Michael Glinka.

Dan gaat het balletje rollen, rol na rol volgt, theater na theater wordt veroverd. Het kan bijna niet op. Voor mij begon ze op te vallen in 2005, toen ze met vriend Rolando Villazon en met Thomas Hampson een weergaloze Violetta neerzette tijdens de Salzburger Festspiele. Ik heb er de live opname van en die is griezelig goed…

Het is een bloedmooie vrouw, onze Netrebko en ze heeft alles mee. Ik ben niet jaloers van aard en da’s maar goed ook, want anders had ik heel wat om jaloers op te zijn.
In 2006 werd ze Oostenrijkse, Rusland was er niet blij mee. Maar de CD ‘The Russian Album’ werd een van de best verkopende albums (ook in de hitlijsten van de pop).

En dan is er nog Anna’s actie in Oost-Oekraïne te bespreken. Ze schonk daar een bedrag aan de separatisten en schaarde zich daarmee achter het beleid van Poetin, zo schrijft de hijgerige pers. Ze zou met de vlag van de separatisten geposeerd hebben en daar zijn ze in Wenen niet blij mee. Affijn, ik heb hier wel eens geschreven dat muziek niet politiek is of zou moeten zijn, dus we gaan het er verder niet over hebben, de problematiek is erg ingewikkeld en niet voor deze blog…

Ruimte over voor een korte uitleg van Iolanta
De blinde prinses Iolanta leeft in een door haar vader van de buitenwereld afgescheiden tuin, verborgen voor de mensen. Men houdt haar blindheid voor haar geheim, om haar niet ongelukkig te maken. Ze mist niets.
De koning vraagt zijn hofarts of er geen middel bestaat om haar te genezen. De arts adviseert Iolanta eerst in te lichten over haar blindheid, zodat ze zelf ook de genezing zou wensen. De koning aarzelt de raad van de arts op te volgen.
Intussen verdwalen Hertog Robert en ridder Vaudemont en komen in de tuin terecht. Ze ontmoeten Iolanta en Vaudemont wordt onmiddellijk verliefd op haar. Vaudemont merkt dat zijn geliefde blind is. Hij probeert haar het wezen van licht en kleur uit te leggen.
De koning ontdekt wat er gebeurd is en dreigt de ridder met de dood. Slechts Iolanta’s genezing kan hem nog redden. Omdat het leven van haar geliefde op het spel staat, wenst Iolanta dat ze kan zien. De behandeling slaagt.
Vaudemont vraagt vervolgens de koning om de hand van zijn dochter. De koning heeft echter zijn dochter ten huwelijk beloofd aan de hertog van Bourgondië. Als deze terugkeert in het kasteel brengt hij de reddende boodschap: hij houdt al van een ander meisje. Niets staat nu nog het geluk van Vaudemont en Iolanta in de weg.

Nou, mooi toch….????
Ik koos een filmpje van een concertant stuk uit Iolanta, de twee korte opnamen die ik vond in The Met, waren van repetities. Bijkomend voordeel is dat vriend Rolando Villazon hier naast haar staat en dat er tenminste Franse ondertiteling is; ik beheers geen Russisch. Zie hoe ze de rol volledig beheerst, ze zal het Russisch aan vriend Villazon goed geleerd hebben, ook hij zingt het makkelijk en natuurlijk. Ik heb er verder geen mening over… Ik mis het baritonale in Rolando Villazon, maar het gaat om Netrebko.

Mooi hoe ze hun spanning vasthouden in het naspel, waar het publiek onhoudbaar doorheen klapt. In de zaal zou ik me daaraan misschien ge-ergerd hebben, nu niet.