Lucide

Hebt u dat wel eens, nét nadat je wakker bent dat je dan ineens de oplossing in je hoofd hebt voor een probleem (helaas meestal van praktische aard…), of ineens weet wat je met die gasten eens zult eten, of een liedje…

Ik had het van de week met een liedje: ik werd nét vóór de wekker wakker en had de hele tekst van Mozart’s ‘Dans un bois solitaire et sombre’ in mijn hoofd. Ik zweer het u, ik had het lieke zo ineens uit kunnen zingen, waarschijnlijk nog in de toonsoort ook. Hokjes en gaatjes van je geheugen, waarvan je niet eens wist dat ze er waren schieten soms open tussen waken en slapen… ‘lucide’ heet dat geloof ik…
Het is een schoon lieke, ‘Dans un bois…’.

Misschien vindt u het aanmatigend, maar ik vond Mozart nooit zo’n liedcomponist… Hij schrijft altijd ‘tongue in cheek’ teksten: over praktische zaken; zelden is hij somber in zijn liederen; hij heeft het over ‘Nachbar Fritz’ die ons ‘besuchte’ en over ceintuurtjes van Constanze en over het vallen van de avond… Wil je drama, dan moet je naar Schubert, Schumann, Brahms….

Zo is ‘Dans un bois’ een verhaaltje over iemand die in het bos Amor tegenkomt en – als-ie ‘m wakker maakt –de gevolgen ervan heeft te dragen. Niks ergs hoogdravends…

Ik vertaalde (vrij) voor u de tekst.

Dans un bois solitaire et sombre / In een eenzaam en donker bos
Je me promenais l’autre jour / liep ik laatst;
Un enfant y dormait à l’ombre / een kind lag er te slapen
C’était le redoutable Amour. / het was Amor.
J’approche, sa beauté me flatte, / Ik naderde, zijn schoonheid trof me,
Mais je devais m’en défier / maar ik probeerde me er niet door te laten verleiden.
Il avait les traits d’une ingrate / Hij had ineens de trekken van iemand
Que j’avais juré d’oublier. / die ik gezworen had te zullen vergeten.
Il avait la bouche vermeille / Hij had een blozende mond,
Le teint aussi frais que le sien / een frisse teint.
Un soupir m’échappe, il s’éveille / Een zucht ontsnapte me, hij werd wakker
L’Amour se réveille de rien. / Er is niet veel voor nodig om de liefde wakker te maken
Aussitôt déployant ses aîles et saisissant / Hij gebruikte zijn pijl en boog
Son arc vengeur,
L’une de ses flêches, cruelles en partant / Een van zijn pijlen
Il me blesse au coeur. / Trof mij in het hart.
Va! va, dit-il, aux pieds de Sylvie / Ga, zei hij, en aan de voeten van Sylvie
De nouveau languir et brûler! / zul je opnieuw verteren van verlangen,
Tu l’aimeras toute la vie / je zult haar je leven lang liefhebben
Pour avoir osé m’éveiller. / omdat je geprobeerd hebt mij wakker te maken.

Nou, dat wilde ik even met u delen, toen ik van de week tussen waken en slapen was. Het duurde even vóórdat ik de kans had, maar nu weet u het…

In het filmpje een opname van Elly Ameling. Mijn all time favourite Cecilia Bartoli zingt ‘m zo langzaam dat ik ervan wegdoezelde in plaats van wakker werd… en de meeste zangers die ik op YouTube vond maakten er zo’n ding van… het is maar een lieke…

Maria Callas

We zijn vroeg op het werk, als regel, mijn collega en ik. Vanochtend posteerde ze zich tamelijk pontificaal voor mijn bureau, priemde een wijsvinger in mijn richting en zei: “nou heb ik iets voor jou! Weet je wie er vandaag in 1977 overleed? Nee he? Maria Callas!!!”

Ze had de naam in haar hand geschreven, want anders zou ze hem misschien zijn vergeten tussen het moment dat ze het bericht op de radio hoorde en het moment dat ze bij mij binnenliep… Ze is niet van de klassieke muziek, maar ze is wél attent…

Halverwege de ochtend loopt een van mijn bazen binnen met wie ik altijd heerlijke gesprekken over klassieke muziek heb en hij krijgt ongevraagd het overlijdensbericht ook nog een keer te horen en dan is het tijd voor discussie.

Ik heb het hier nooit onder stoelen of banken gestoken – het is mijn eigen weblog en dat hoeft dus niet – : ik ben geen Callasfan, nooit geweest en ik zal het postuum niet worden ook. Mijn baas wel. Met wiekende armen verdedigt hij zijn standpunten: rafelige vrouwenstemmen wil hij horen, en heksen van wijven zijn veel interessanter dan dociele sopranen (misschien een reden waarom hij mij leuk vindt?, maar daar denk ik maar even niet op door…).

Ik neem de handschoen op – ben niet erg onder de indruk van zijn ruim twee meter grote en brede argumenten – : ik hou niet van het koud blauwe geluid van Callas en het is vaak gewoon rechttoe-rechtaan vals… en de streken die ze had voelen voor mij als onnodig en als overschreeuwen van onzekerheid en gebrek aan elementair fatsoen…

Ik zal wel geen vrienden maken met dit stukkie…

Goed, Maria Callas, vandaag in 1977 overleed ze, op 16 september dus… Nog geen 54 jaar oud.

Eenzaam, berooid, aan een gebroken hart en zo nog wat kwalen die verzoorzaakt worden door een leven lang op bühnes (of dat nou opera-bühnes waren of de bühnes van een lastig huwelijk en die van de roddelpers).

U weet natuurlijk alles al van haar, dus ik zal kort zijn. Maria Anna Sofia Cecilia Kalogeropoulos werd geboren in New York. Ze reisde in 1937 met haar moeder terug naar Griekenland en kreeg haar eerste zangopleiding in Athene. Al in 1942 zong ze de hoofdrol in Tosca. Binnen tien jaar had ze haar bijnaam: ‘La Divina’ (de goddelijke).

Ze verloor haar overtollige kilo’s tijdens haar huwelijk met Giovanni Battista Meneghini. Dat huwelijk eindigde in 1959 en tot 1968, had ze een stormachtige verhouding met Aristoteles Onassis. Hij verruilde haar voor de weduwe van John F. Kennedy, Jacqueline. Die klap is ze nooit meer te boven gekomen denk ik, en de klap dat ze haar enige kind verloor kort na de bevalling ook niet….

Ze trok zich terug in haar Parijse appartement en alleen in 1973 en 1974 trok ze door Europa met Giuseppe di Stefano om concerten te geven. Ik zag er opnamen van en mijn hart kromp ineen: hoewel ze veel succes had en staande ovaties haar deel waren hoor je de (technische) nood en denk ik, met de inzichten van nu: dat had je niet moeten doen…

De vlucht in het zijn van een stijl-icoon gaf soelaas, een paar jaar, maar het was niet genoeg.

Ik weet een beetje, een héél klein beetje hoe het voelt om met je hele wezen te zingen en hoe frustrerend het kan zijn als je niet voor elkaar krijgt over te brengen waarvan je weet dat het in je zit. Hoe eenzaam je je kunt voelen op de smalle richel die je loopt tussen de afgrond van verguisd worden aan de ene kant en die van totaal alleen zijn aan de andere.

Ik stond een paar jaar geleden bij de gedenkplaat op kerkhof Père Lachaise in Parijs en dit alles overdenkend sprongen er toch een paar tranen in mijn ogen.

Ze heeft de opera veel gebracht, Maria Callas, daarover kan vriend en vijand het eens zijn. Vandaag gedenken we haar… En schuiven voor één keer de gemengde gevoelens aan de kant.

Cavalleria Rusticana in Schiedam

Ha, ha, wat een mooie combi valt er vandaag te maken! Ik zie op het internet dat vandaag in 1891 Mascagni’s Cavalleria Rusticana in Philapdelphia in première ging. En aanstaande zaterdag en zondag kunt u (gratis!!!) naar deze opera in Schiedam. Ik vind op facebook die vermelding en ze hebben er een intrigerende poster bij bedacht. Ik had de man een ander soort mes in zijn handen gegeven, maar de bedoeling is duidelijk: dood en verderf in Mascagni’s meesterwerk.

Er is zaterdag en zondag meer te doen in Schiedam, want ze hebben daar het OadS-festival

Voor de eer van de solisten hieronder even hun namen:
Santuzza: Francis van Broekhuizen
Lola: Petra de Ridder
Turiddu: Walther Deubel
Alfio: Hans Ritman
Mamma Lucia: Desiree van Daalen

Veel zullen ze niet betaald krijgen en de rollen zijn verdraaid lastig, niet eens zozeer vanwege de noten als wel vanwege de heftige emotie. Er is een projectkoor samengesteld (vind ik altijd een prima constructie) o.l.v. Jurate Haasdijk. Het lijkt erop dat er geen orkest is, maar alleen een pianist. Die verdient het dan ook genoemd te worden, want ga d’r maar aan staan: Jean-Baptiste Milon.

Over de opera: het is een eenakter en een van de topwerken uit het verisme (opera’s over gewone stervelingen als u en ik…). De opera wordt vaak uitgevoerd samen met I Pagliacci, maar zaterdag dus niet (leuk detail: in de VS noemen ze die combinatie CAV/PAG-double bill; zoiets kunnen alleen de Amerikanen verzinnen…). De plot is gebaseerd op een toneelstuk en kort verhaal van de hand van Giovanni Verga.

De opera zit vol met meeslepende en heftige aria’s ‘Voi lo sapete o mamma’ vind ik een van de meest aansprekende. Het Paaskoor is er ook al zo’n bekend koorstuk: beroemd en berucht onder koorzangers, want het begint a-cappella en zakken in toonhoogte ligt levensgevaarlijk op de loer. Ik heb de sopraansolo eens gezongen en het koor zakte bijna een terts! Ik zag de handen van de pianist zoeken naar de nieuwe toonsoort en wachtte op hem. En speelde het klaar om in de nieuwe toonsoort in te zetten (het waren mijn goeie jaren…).Cadeautje is dan dat de hoge noot aan het einde niet meer zo hoog is, maar lastig is ook weer dat het geheel uit zijn voegen gaat en je spiergevoel niet meer klopt met de toonhoogte, affijn, het amateur-zangersvak is een hard vak za’k maar zeggen…

Nog gauw over het plot, want dat kan in een zin:
Jaloezie, trouw, misdaad en het leven van alledag in een Italiaans dorp rond Pasen. Onnodig te zeggen dat het heel slecht afloopt, de hoofdpersoon wordt niet op het toneel vermoord, de opera eindigt met de geroepen woorden ‘Hanno ammazzato comparo Turiddu’ – ze hebben kameraad Turiddu vermoord. Een sterfscène hoef je dus niet te zingen, maar het afscheid van Turiddu van het leven – hij beseft wel degelijk dat het niet goed gaat aflopen – is hartverscheurend.
Dus zet u schrap in Schiedam en veel plezier!

De opera staat in vele, complete versies op YouTube, vergelijkend warenonderzoek is mogelijk!
Ik laad een stukkie Jonas Kaufmann op, altijd mooi!

Paul en Das Gewisse Etwas

Van de week is DWDD weer begonnen. Ik ben daar na tien seizoenen zo mee vertrouwd dat ik de afkorting niet eens meer uitleg. Of toch? De Wereld Draait Door.

Het betekent voor mij dat het leven van alledag, na vakanties en ander gerief, zijn loop herneemt. DWDD is mijn ankerpunt in de werkweek… Niet dat ik het altijd eens ben met wat daar ter tafel komt, niet dat ik het altijd leuk vind (van de korte Lucky tv-fragmenten na de uitzending heb ik allang genoeg gezien) , niet dat ik altijd van Matthijs hou (af en toe vind ik hem een arrogante, betweteri… oeps, stop, sorry!), maar meestal is het een goeie aanleiding je eens op te winden over actualiteit, mannen, muziek, politiek, eten en andere al dan niet relevante zaken….

Gisterenavond gebeurde er iets waardoor ik dacht: dat ga ik u nou eens vertellen.

Paul de Leeuw is nogal eens te gast en krijgt altijd een podium om zijn projecten te promoten. Ik vind hem nogal eens over de top gaan, maar gisteren deed hij waar hij het allerbeste in is: zingen.
Kweenie wat het is met die man. Hij kan zowel het slechtste als het beste in mij naar boven halen, maar als hij begint te zingen ben ik meteen verkocht. Hij – dames en heren Vocalies-lezers – heeft ‘Das Gewisse Etwas’ en al mijmerend en luisterend op de bank, met mijn onafscheidelijke breiwerk op schoot merkte ik dat hij andermaal recht naar mijn hart schoot…

Het doet er namelijk niet toe of een stem perfect ge-olied klinkt, of het repertoire klassiek, levenslied, cabaret of populair is, zelfs de taal is ondergeschikt. Ik heb eens beweerd dat je in het Nederlands niet poëtisch kunt klinken; Paul de Leeuw kan het wel. Hij kan van een smartlap een gedicht maken en van een feestlied een écht feestje. Er is iets in zijn timbre en zijn dictie dat ontwapent, iets zuivers (en dat bedoel ik niet in toonhoogte).

Hij gaat met zijn sterke punt de theaters in. Hou hem in de gaten, misschien komt hij in de buurt en hebt u ook zo’n vocaal happiness-momentje, net als ik, gisteren op de bank…

Wandel met Sibelius

Als ik dit stukkie typ is het 1 september. Vandaag begint de metereologische herfst (een woord waar ik altijd een spraak-oefening van maak en de meeste nieuwslezers ook…), op 21 september de astrologische, dan staat de zon loodrecht boven de evenaar (ik dacht boven een van de keerkringen, maar intensief nader onderzoek heeft uitgewezen dat het de evenaar is (lang leve internet).

Waarom dit niet muzikale gelaber? Ik wilde u even laten weten dat Vocalies nog geen zin heeft in herfst en dus de maand september nog verklaart tot zomermaand… dan weet u dat. En wat u – zijnde zonder schoolgaande kinderen en vaak niet meer werkende of in de laatste fase van uw arbeidzaam leven – nou mooi kunt doen in die laatste zomermaand, op een mooie zomerdag, is het volgende: u gaat naar Brabant, naar Oisterwijk en maakt daar een Sibelius-wandeling.

Natuurmonumenten maakte samen met NPO Radio 4 een speciale Sibeliuswandeling (8,3 km) voor de Natuurroute app op de smartphone. Presentator Hans Haffmans heeft ‘m ingesproken en leidt u langs her leven van de Finse componist. Op die manier – en in de hele maand september – eert Radio 4 de 150e geboortedag van Jean Sibelius.

Als ik wandel – en dat doe ik tamelijk veel – zit er altijd klassieke muziek in mijn hoofd. In mijn geval veel vocale, in uw geval waarschijnlijk meer symfonische… Het lijkt me een bijna orgastische ervaring om in de bergen te lopen en denderend bijvoorbeeld The Planets op je oren te hebben. Ik ben niet zo van de Ipods en aanverwante artikelen, want ik vind het ook handig om de omgeving via de oren te blijven waarnemen, maar zo af en toe…

Hoe dan ook: ga naar de website van Radio 4 of naar die van Natuurmonumenten en download de app.

Als u dan ruim 8 kilometer gelopen hebt is er in Brabant natuurlijk altijd de kroeg op enige hoek met het lekkerste getapte pilsje dat je je voor kunt stellen (vooral na 8,3 kilometer in de zon, want in míjn nazomer is het mooi weer). Veel plezier.