Monthly Archives: March 2019

Edita Gruberova is ermee gestopt… Met zingen bedoel ik… Ze is er nog wel degelijk, gelukkig…

Het webmagazine Place de l’Opera besteedde er aandacht aan. Op woensdag 27 maart zong ze haar laatste concert in de Bayerischen Staatsoper. Het werd het afscheid van een koningin.

Tussen haakjes stond er ‘72’ achter haar naam. Ik zoek haar op: inderdaad geboren in 1946. Ze wordt eind van het jaar 73. Da’s niet oud… maar wel een leeftijd waarop je misschien denkt, kom ik ga nog es wat van het leven genieten ook… Niet dat je dat niet doet als operadiva, maar zingen en van operahuis naar operahuis trekken is wat anders dan op je gemak door een park wandelen met je hondje… Op de een of andere manier hebben opera-diva’s altijd hondjes, van die kleine suf-getrutte etterklootjes, die voor de diva in kwestie als een kind zijn en de rest van de omgeving altijd begroeten met een grauw en een snauw; zelf ben ik ooit gebeten door de pincher van Tamara Lund, die dat overigens moest bekopen (de pincher bedoel ik, niet Tamara) met een flinke tik terug, op zijn neus (of was het haar neus, zulke hondjes zijn meestal teefjes…), maar kom, ik dwaal af.

Gruberova werd dus geboren in 1946 in Bratislawa. Ze is een van de meest bewonderde coloratuursopranen ooit. Ze kon gas geven: haar hoge noten waren bijna berucht, evenals haar vertolking van de Königin der nacht uit ‘Die Zauberflöte’.

Ze debuteerde echter als Rosina in Il barbiere di Sevilla. Het is dat haar zangpedagoge een auditie regelde aan de Wiener Staatsoper (waar ze onmiddellijk aangenomen werd) anders zou ze misschien wel in het oostblok gebleven zijn. Daar bracht de ‘Königin’ haar roem en besloot ze naar het westen te emigreren.
Van daaruit ging het alleen maar bergopwaarts: Glyndebourne, The MET, Salzburger Festspiele, Gilda in een verfilming van Rigoletto, met Luciano Pavarotti, Royal Opera House Covent Garden,

Als ik me goed herinner logeerde ze nog wel eens bij mijn hoofdvakdocent; hij kon smakelijk over haar vertellen.

Hopelijk blijft ze haar ervaring en kunde nog een tijdje doorgeven en geniet ze nog lange tijd van een min of meer normaal leven, gewoon, als mevrouw Gruberova…
Er valt veel te genieten op YouTube wat Gruberova betreft. Het lijkt me geen makkelijke dame, maar ze heeft hart voor haar vak en ‘she’s got what it takes!’
In het filmpje nog één keer haar ‘Konigin der Nacht’. Ik moet er altijd om grinniken en krijg er energie van, heerlijk wijf, die Königin!

Dit wordt mijn 500ste stukkie voor Stroomopwaarts. Hier, op mijn eigen website ‘Vocalies’ ben ik al even over de 500 heen, hier post ik ook wel eens (extra) kleine stukkies en agendaberichten. Zelf telde ik niet, maar de hoofdredacteur van Stroomopwaarts telde wél, meestal, zo bekende hij mij, omdat hij de titel van mijn stukkie pas later op Vocalies zag en dus voor zijn eigen website volstond met de titel ‘Vocalies’ aangevuld met een nummer. Ik heb met hem afgesproken dat we vanaf nu ophouden met tellen en de titels overnemen. Zóóó onartistiek, tellen… en zóóó 2008, het jaar dat ik begon met stukkies schrijven….

Overigens ben ik in de luxe positie dat ik op twee website mijn stukkie kan posten: op ‘Stroomopwaarts’ en op ‘Vocalies’, iets waar ik blij mee ben…
Dienden de stukkies in eerste instantie een therapeutisch doel (ik wilde bijvoorbeeld niet mijn contact met de klassieke wereld verliezen, nadat ik met pijn in het hart AVRO-klassiek verlaten had; ander verhaal…), later werd het bijna ‘gewoon’: als ik iets over de klassieke muziek in het algemeen of over de vocale klassieke muziek in het bijzonder te vertellen had, deed ik dat. En ik kon lekker over dingen doortamboereren als ik daar zin in had…

Ooit maakte ik me zorgen dat er binnen de klassieke wereld niet genoeg materiaal zou zijn om over te schrijven, nou, dat had ik mis.
En sinds ik eind 2013 voor Musico reizen ging begeleiden was er helemáál meer dan genoeg te melden.
Dus één hoeraatje voor de 500ste en dan fluks aan het werk, want ik schrijf dit stukkie natuurlijk niet om veren in mijn reet te steken, het moet over iets wezenlijkers gaan.

Dat meer wezenlijke vond ik in de opera ‘La Juive’ van Fromental Halévy
Opera Vlaanderen is er vorige week mee in première gegaan. Dus vooral voor de lezers van Vocalies in het zuiden van Nederland interessant (Randstedelingen mogen er ook naar toe hoor, maar dan moeten ze wel een eindje reizen en dat vinden ze vaak een heel ding… reizen). Er zijn nog voorstellingen in Antwerpen en Gent, opschieten, want de laatste is volgens mij 6 april en de kaartjes gaan als een dolle.

Van de website van de opera:
Regisseur Peter Konwitschny maakte van La Juive een gebalde voorstelling, zonder conventionele toegiften op dramatisch en muzikaal vlak. De druk van de samenleving, die onder invloed van religieus fanatisme leidt tot een fatale vernietiging van de liefde, kwam zo helder bloot te liggen. De productie kreeg de prestigieuze FAUST-prijs als beste opvoering van het operaseizoen 2014-2015 en werd internationaal met lof omgeven. In deze herneming van La Juive horen we in de voornaamste rollen een volledig nieuwe bezetting met o.a. in de hoofdrol de tenor Roy Cornelius Smith.

Het plot, zo kort mogelijk
Het huis van magistraat Brogni staat in lichterlaaie. De jood Éléazar, ziet het gebeuren, hoort het gehuil van Brogni’s pasgeboren dochter en staat voor een dilemma: hij kan het meisje redden, maar waarom zou hij? Het was Brogni die zijn twee zonen ter dood veroordeelde! Hij redt het meisje, adopteert haar noemt haar Rachel.
Brogni, ervan overtuigd dat zijn dochter in de vlammenzee omkwam, is ontroostbaar. Hij wordt priester.
Éléazar en zijn dochter Rachel, ondertussen een jonge vrouw, zijn ingeburgerd in Duitsland. Rachel is verliefd op de jood Samuel. Samuel is in werkelijkheid prins Leopold, een christen, en getrouwd!
Als Rachel Samuels dubbelleven ontdekt, is ze zo woedend dat ze hun affaire onthult, wetende dat ze zich daarmee haar eigen dood op de hals haalt. Op interreligieuze relaties staat de doodstraf.
Éléazar verschijnt voor het gerecht. Daar ontmoet hij Brogni opnieuw, die ondertussen tot kardinaal is opgeklommen. Die belooft hem het leven van Rachel te sparen, als Éléazar zich bekeert tot het katholicisme. Heel even overweegt hij het, maar opgehitst door de menigte slaat hij het aanbod af. Meer nog, zinnend op wraak vertelt hij Brogni dat zijn dochter nog leeft en zelfs gered werd door een jood. Meer geeft hij niet prijs.
Rachel gaat als eerste haar gruwelijke dood tegemoet. Net voor Éléazar het schavot beklimt, waagt Brogni nog een laatste poging en smeekt hem te vertellen waar zijn dochter is. Éléazar wijst veelbetekenend naar de trap waarlangs Rachel net verdween, en gaat dan zijn dochter achterna…

In het filmpje een werkelijk fantastische vertolking van de grote aria van Eleazar. Ik kan er niet naar kijken zonder tranen. Wat een geweldige prestatie van Neil Shicoff!

Oké, oké, u hebt nog wat van me tegoed. Ik los mijn belofte in: ik had u beloofd van mijn wederwaardigheden in Frankfurt en Wiesbaden te vertellen. We hadden een heerlijke reis. Nog een staartje van het lekkere februari-weer (opwarming van de planeet heeft zo zijn voordelen…) een leuke groep, geen last van het carnaval en prachtige producties. Ik deed er al kort verslag van op de facebook-pagina van Musico. De laatste opera op de rol was het zorgenkind van Bedrich Smetana: Dalibor.

Tsja, wat moet je daar nou van zeggen? Dat het terecht een zorgenkind was en is gebleven denk ik… Hier in Brabant zouden we zeggen “Hij higgut nie, diejen Dalibor…” en dat dekt denk ik perfect de lading. Het was het allemaal net niet. En niet dat de (jonge!) cast van Oper Frankfurt er geen energie in had gestopt. Als de opera iets positiefs had, dan was het wel energie.

Men had het thema van machtsstrijd en de verloren gegane liefde naar deze tijd getrokken; tenslotte is dat de mode nowadays… De koning was in dit geval een media-magnaat-en-omhoog-gevallen-presentator (de blitse schoenen waarmee hij het podium over kon glijden vond ik nog de beste vondst), het koor het klapvee en Dalibor iemand die tegen de valsheid in de social media strijdt. Als dat niet hedendaags is, weet ik het niet meer… Maar het hokte en rammelde aan alle kanten, alle goedbedoelde pogingen ten spijt.

Een van mijn gasten zei naderhand: “als ik nog eens moest gaan en ik kende de opera, dan zou ik deze avond vrij genomen hebben…” en hij had gelijk.

Ik denk toch dat we de oorzaak van deze niet geheel geslaagde poging moeten zoeken bij componist en librettist zelf… Ik probeerde me voor te stellen hoe het zou zijn geweest als de opera in zijn tijd gebleven was, met ridders en zwaarden en kastelen… Ook dan zou het libretto gestokt hebben en de onderstroom van energie net zo goed niet doorgevloeid hebben.
Nog maar eens een Brabantse uitdrukking? ‘Ge kunt van wankele planken gin goei schuurke bouwen”, en zo was het.

Terug op de plank die opera, waar hij tientallen jaren lag…
Gelukkig sloten we de reis af met een geweldig concert van klarinettiste Sabine Meyer en een geweldig het-dak-eraf spelend Frankfurter Opern- und Museumsorchester. Vergeten was de avond ervoor, wat een heerlijke muziek! Met dank aan John Adams, Leonard Bernstein, Erich Korngold en Aaron Copland!

Ik zoek op YouTube en vind een leuk filmpje over Dalibor. Kunt u zelf ook een beetje oordelen. Ik ben benieuwd wat u ervan vindt!

Insluiten: