Ik heb weer een nieuwe liefde…. Nou ja, in ieder geval tot de volgende prachtige opera langskomt dan: Don Carlo. Ik keek ‘m gisterenavond op TV (een uitvoering van The Met uit 2010) met echtgenoot naast me op de bank en was bijna verbijsterd. Wat een opera! Maar liefst vijf bedrijven heeft Giuseppe Verdi nodig om zijn punt te maken. Vijf bedrijven vol met de prachtigste aria’s, duetten, trio’s en kwartetten. Mamma mia, en wat een zware, zware rollen.
Maar liefst 7 grote stemmen heb je nodig om er een waardige productie van te maken: Don Carlo, tenor, Elisabetta, sopraan, Eboli, mezzosopraan, Rodrigo, bariton, Filippo, bas en een machtige bas met een kleinere rol die de verschijning van de oude Don Carlo kan zingen en een al even machtige bas die de rol van de Grootinquisiteur kan zingen, ook een kleine rol, maar erg lastig goed te bezetten.
The Met slaagde erin, tuurlijk, die kunnen een duit uitgeven… Maar dan nog moet er ook de chemie zijn… en die was er, zelfs met Roberto Alagna in de titelrol, waar ik niet zo’n fan van ben: een meer dan geslaagde productie.
De aria’s? Bijna teveel om op te noemen: Elisabetta moet wachten tot het allerlaatst tot ze haar ‘Tu che le vanitá’ mag zingen, razend moeilijk. Eboli heeft er twee: ‘Nel giardin del bello’ en ‘O don fatale’. De sterfscène van Rodrigo. Het duet tussen Fillipo en de Grootinquisiteur. Het allermooiste vind ik eigenlijk wel de aria van Filippo ‘Ella giammai m’amò‘.
Het plot is nu eens tamelijk logisch en goed te volgen: Don Carlo zal trouwen met de mooie en edele prinses Elisabetta van Frankrijk. Op het laatste moment besluit zijn tamelijk wispelturige vader zélf met Elisabetta te trouwen en de twee geliefden moeten al afscheid nemen na hun eerste liefdesduet. Het afscheid vernietigt Carlo, zijn karakter lijkt, ondanks dat het de titelrol is, tamelijk slappig uitgewerkt. De grote sterke rol is voor Rodrigo, die probeert tussen iedereen te bemiddelen maar uiteindelijk vermangeld wordt in de complotten. Er is tussen Elisabetta en Carlo niks onoirbaars (wat een woord eigenlijk…) gebeurd, maar Filippo is zeer achterdochtig en jaloers. In eerste instantie dacht ik altijd dat de oude koning wel deugde en alleen maar een oude vermoeide man was, maar na gisterenavond ben ik van mening veranderd. Eboli houdt ook van Carlo en als haar liefde niet beantwoord wordt is haar wraak verschrikkelijk en die vernietigd ook haar. Neem op de achtergrond het geduvel tussen Spanje en Vlaanderen en je hebt alle ingrediënten voor ellende.
In het filmpje de aria van Filippo. Een bassen-killer, deze aria: lang, hoog, met lange lijnen. En al die tijd moet het vermoeid en aan het einde van je krachten klinken.
Tijdens een masterclass in 1989 (mijn hemel wat lang geleden!) in Salzburg was er een jonge bas die de aria geweldig vertolkte. Hij zong ‘m tijdens een groepsles geheel en al uit zonder één onderbreking van de maestro, professor Rudolf Knoll, zelf bas. Wij luisterden ademloos en ontroerd. De pianist kromde zich over het niet malse piano-uittreksel van de partij en begeleidde boven zijn kunnen. Zulke momenten in de klassieke muziek zou ik u gunnen: alles lijkt op zijn plaats te vallen. Aan het einde bleef het lang stil en tenslotte stonden we allemaal op en applaudiseerden. Professor Knoll liep op de jonge bas af en knuffelde hem en sprak toen eigenlijk vernietigende woorden: “Het enige dat ik erop aan te merken heb is dat je oud en moe moet klinken en dat jij met je twee-endertig jaar en alle energie die er in je stem klinkt de aria nooit zó op het toneel zal zingen… Je moet nu alleen nog een jaar of dertig ouder worden…” Daar sta je dan, als jong aanstormend talent. Waar zou-d-ie gebleven zijn, deze prachtige jonge stem? Hij is nu dertig jaar ouder.