Ze is weer terug, uw Vocalies, terug van een 4-daagse trip naar Wenen met tien alleraardigste gasten van Musico. Reden om hier weer eens een stukkie te schrijven over de producties waar we getuige van mochten zijn. Ik heb u bepaald weinig bediend in de afgelopen maanden; dat gaan veranderen.
De aardigste ‘productie’ was misschien wel Wenen zelf; als je van (klassieke) muziek houdt moet je dáár zijn; de stad bulkt er werkelijk van. Je zou er makkelijk een aantal maanden kunnen verblijven en dan iedere avond naar een andere prachtige uitvoering kunnen gaan, gesteld dat je daar het geld voor had, want goedkoop is de stad niet…
Wij begonnen onze 4-daagse met een uitvoering van Giuseppe Verdi’s ‘Macbeth’ in het Theater an der Wien (dat kort geleden haar 10-jarig bestaan als opera-theater vierde; het gebouw staat er al veel langer) .
Tijdloos als de thematiek van ‘Macbeth’ is (machtswellust en de desastreuze gevolgen daarvan), kun je er als regisseur alle kanten mee uit en juist daarin schuilt het gevaar: regisseurs gáán er soms alle kanten mee uit, behalve de goeie…
Even – in het begin – gingen de haren in mijn nek rechtop: ‘Macbeth’ begint in de originele versie met een heksenkoor ergens op een vlakte in Noord-Engeland en hier had de regisseur gekozen voor een nachtclub, en van het koor androgyne wezens gemaakt door ze (geraffineerd, dat wel) voor de ene helft man en voor de andere helft vrouw te laten zijn. Ik moest eraan wennen maar sprak mezelf toe zoals ik mijn gasten had toegesproken: “Zet je geest open en ga mee in het parallelle universum dat opera is en laat je meevoeren; probeer niet tegen de stroom in te roeien met logica, want dan heb je geen avond…”. Vanaf dat moment ging het goed, eigenlijk steeds beter.
De heksen zongen te mooi; bij ‘Macbeth’ in Boedapest zongen ze zoals ik het voor deze rollen het liefste heb: schel, bij het lelijke af en daardoor buitengewoon dreigend. Dat ‘probleem’ van te mooi zingen gold eigenlijk ook Lady Macbeth: te mooi, bijna schools. Een hele jonge Adina Aaron (ik heb nergens kunnen vinden wanneer ze geboren is) zong de rol en kwam er goed doorheen. Ze acteerde geweldig, is een prachtige, slanke, zwarte vrouw en heeft alles mee, maar wellicht is het nog wat vroeg voor deze zware rol. Aan het eind in de even beroemde als beruchte slaapwandel-aria koos ze er – waarschijnlijk bewust – voor de hoge C niet te zingen, ze octaveerde ‘m en ik zakte teleurgesteld terug in mijn stoel. Op die C had ik nou net mijn gasten geattendeerd; als-ie lukt is-ie spectaculair en onvergetelijk. Als-ie míslukt blijft-ie je achtervolgen als het onvermogen van het Nederlands elftal uit penalty’s te scoren. Beter octaveren dan ‘m laten mislukken, maar ik vond het een gemiste kans.
Niet onvermeld mag blijven dat onze ‘eigen’ Jeroen Bosch nog om de hoek kwam kijken: aan het begin van de derde akte liet men een gazen doek zakken en projecteerde daarop een bloedstollende video van de ergste scènes die hij in zijn schilderijen ten tonele heeft gevoerd. Daaráchter heeft Macbeth zijn tweede ontmoeting met de heksen, die hem gerust stellen met voorspellingen die hij verkeerd interpreteert. Ik deed af en toe mijn ogen dicht, zó vreselijk was de video. Meer en meer leken de beelden te kloppen bij de tekst van Macbeth en dat was nou eens een vondst waar ik de regisseur om had kunnen knuffelen.
De heksen zeggen Macbeth dat hij zal blijven overwinnen tot het woud van Birnam tegen hem op marcheert en dat hij niet door een ‘gewone, uit een vrouw geboren man’ gedood kan worden. Als de Schotten zich vervolgens bij hun opmars verschuilen achter afgebroken takken van Birnam Wood en MacDuff zegt dat hij niet gewoon uit een vrouw geboren is, maar uit de buik van zijn moeder is gescheurd, zijn de rapen definitief gaar; Macbeth wordt dodelijk getroffen, sleept zich naar zijn eerder overleden vrouw en sterft bij haar, terwijl achter hen de nieuwe koning opstaat.
Een geweldige eerste avond dus, daar in Wenen. De mooiste van de drie, vond ik… Buiten regende het dat het goot en dat hielp ons snel weer op aarde terug te keren, uit het parallelle universum dat opera heet…
In het filmpje ‘de andere’ donkere Lady Macbeth die de rol beroemd heeft gemaakt: Shirley Verrett. De geluidskwaliteit is niet top, maar de magie die er van haar uit gaat wel!