Ik had er vorige week al over willen schrijven, maar toen was er het Festival Classique aan te kondigen en dat stond het eerste op de rol, dus krijgt u deze week een stukkie over Mariss Jansons en Yevgeny Onegin. En dat vanwege het feit dat Jansons deze prachtige Russische opera gaat dirigeren ter gelegenheid van het Holland Festival. Jansons stond in de Volkskrant met een leuk interview, waar Goddank uit bleek dat hij hersteld lijkt van de laatste hartproblemen. Ik heb altijd een boon voor hem gehad. Hij is een totaal andere man dan Riccardo Chailly, die vóór hem het KCO leidde. Zover ik weet zijn ze stapelgek op Jansons daar bij het KCO en dat op zich is al een unicum, want het is geen ‘hendig clubke’ (zouden ze in Brabant zeggen) daar in Amsterdam en dan zeg ik het nog netjes.
Goed, in het kader van het Holland Festival gaan ze dus Yevgeny Onegin doen; bijna alle voorstellingen zijn in het Muziektheater aan het Waterlooplein en eentje wordt er doorversterkt (die van donderdag 23 juni) in het Oosterpark en die is gratis. Als u kunt gaan, ga! Alleen al Jansons aan het werk zien (hij weet heel veel van (Russische) opera en hij is een inspirerend dirigent en ik vind hem een muppet om te zien (dat is een hoge kwalificatie hoor, als ik iemand een muppet vind!). Ik zou als zangeres als een blok voor hem vallen en mij uit de naad werken om hem te pleasen. Dat zal overigens met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid wel nooit gebeuren.
Kort over Tsjaikosvki en over Yevgeny Onegin.
Pjotr Iljitsj Tsjaikovski werd geboren in Votkinsk, in 1840. In zijn toptijd hadden de mannen van het zgn. ‘Machtige hoopje’ het voor het zeggen in Rusland en die konden niet zoveel met Pjotr Iljitsj: hij was homofiel (hoewel niet erg uitgesproken…) en zijn muziek vonden ze te westers.
Tsjaikovski was eerst ambtenaar, en ging pas later muziek studeren aan het Conservatorium van Sint-Petersburg. Een rijke bewonderaarster, gravin Nadesjda Filaretovna von Meck, bood hem de mogelijkheid zijn leven geheel aan het componeren te wijden. In 1890 stopte ze met betalen. Een theorie is dat ze zich niet kon verenigen met Tsjaikovski’s homofilie.
Tsjaikovski was een eenzelvig en eenzaam mens. Hij stierf in 1893 aan cholera. Tegenwoordig wordt er steeds vaker en openlijker aan de doodsoorzaak getwijfeld. Hij zou bewust door cholera besmet water hebben gedronken; rottige manier om aan je eind te komen… door cholera.
Hij schreef zes symfonieën, symfonische gedichten, opera’s, pianowerken en werken voor viool. Veel van zijn muziek wordt nog steeds regelmatig uitgevoerd. Hij kon een goede brug slaan tussen de Westerse en de Russische muziek en hij kon orkesteren als geen ander: ik noem zijn muziek wel eens liefkozend: ‘bak-herrie-muziek’ of ‘alles-uit-de-kast-muziek’: de slagwerksessie van een symfonie-orkest heeft het druk als Tsjaikovski gespeeld wordt, vaak komen er extra mensen bij voor de pauken en de bekkens en dat gerei.
Yevgeny Onegin werd geschreven tussen 1877 en 1879 , het is een drie-akter en Tsjaikovski schreef mee aan het libretto, dat op zijn beurt was gebaseerd op een boek van Alexander Pushkin. Het libretto volgt tamelijk nauwgezet Pushkin’s roman, en neemt veel van zijn teksten zowat letterlijk over. Het zijn losse scènes over een egoistisch stuk str… van een hoofdfiguur, die uit pure verveling zijn eigen leven en dat van de vrouw die hij liefheeft vernietigt en onderweg ook nog zijn beste vriend vermoordt, de hufter… Het knappe van Tsjaikovski is dat hij het voor elkaar krijgt zoveel irritatie op te roepen. Dat geeft aan dat hij het goed gecomponeerd heeft. Tegen de tijd dat Onegin tot inkeer komt is de vrouw waar hij van houdt getrouwd met een ander en zijn vriend dood. Nou, dan heb je het wel voor elkaar.
Eén aria zit erin die ik wonderschoon vind en waar ik u nog even op wil attenderen.
‘Kuda, Kuda’, zingt Lensky in een melancholieke aria, vlak vóór hij in een duel door Onegin’s hand sterft. Ik spreek en versta geen Russisch. ‘Kuda’ schijnt ‘waarheen’ te betekenen. In het filmpje een opname van mijn favoriet: Rolando Villazon, die hem in het Russisch zingt; er is een zingbare en aanvaardbare vertaling van in het Duits. En er is één andere tenor die hem ook weergaloos zingt: Nicolai Gedda, die een Russische moeder of vader had en dus de taal buitengewoon machtig was.
Ik hoop dat het 23 juni goed weer is, hoewel de voorspellingen niet echt jofel zijn. Veel plezier daar in het park en denk eens aan uw Vocalies die u tipte, als u gaat kijken!