Vandaag, maar dan in 1919 overleed Ruggiero Leoncavallo. Operacomponist. Niet zo heel bekend en niet bepaald een veelschrijver, maar wel de schrijver van de opera die vooral bij leken heel bekend is: I Pagliacci, oftewel De Clowns (De Paljassen, maar da’s zo’n lelijk Nederlands). Vooral de aria Vesti la giubba is bekend, u weet wel, met die snik erin (nou ja snik, eigenlijk snikken).
Eigenlijk is het nogal een larmoyante aria. Ik heb er amateurs zowel als professionals bij horen schmieren dat het een aard had, maar iets heeft-ie, die aria. Meestal raakt-ie me, hoe schmierderig ook. Eigenlijk is het gewoon een in Italiaans opera-sausje verpakte smartlap. Ik heb zitten piekeren over die titel ‘Vesti la giubba’. Er is slechts een vrije vertaling van te geven: doe je kostuum aan, zet je masker op…
Hieronder even iets over Leoncavallo en over de opera I Pagliacci.
Ruggero Leoncavallo werd geboren in Napels en studeerde daar ook aan het conservatorium. Zijn eerste pogingen als operacomponist hadden geen succes. Hij zwierf een tijdje door Frankrijk, Egypte, Engeland en Duitsland. Pas in 1892 had hij succes met de korte opera I Pagliacci. De première ervan vond plaats in Milaan, onder Toscanini, en was een doorslaand succes. De Italianen zijn gek op de opera.
Leoncavallo moet een beminnelijk persoon geweest zijn; ik las ergens dat Puccini van hem gezegd heeft dat hij het hoofd van een leeuw en het hart van een kind had.
Na I Pagliacci volgden nog een paar opera’s, maar die hielden geen repertoire. Ik ken ze ook niet (alsof dat wat zegt…): La Bohème, Zaza, Roland en Maia. Leoncavollo schreef ook operettes (Malbrule en Are you there), orkest-, piano- en koorwerken en liederen. Hij overleed in 1919 in Montecatini.
De plot van I Pagliacci… Nou ja plot… Veel jaloezie, haat, liefde, kortom: alles wat de veristische opera in die tijd had. Het ging gelukkig over ‘gewone’ mensen. Aan het einde, na slechts twee actes en ongeveer een uur, heeft Canio het laatste, dramatische woord: “La commedia è finita!” Onduidelijk blijft en dat vind ik nou juist zo interessant, of hij het tegen het publiek heeft, tegen zijn vrouw die hem bedrogen heeft en die hij vermoord heeft, of in het algemeen…
Ik vond een behoorlijke vertaling op internet, bij onze vrienden van Wikipedia…
Acteren! Terwijl ik buiten zinnen ben, Ik weet niet meer wat ik zeg, of wat ik doe!
En toch is het nodig… om het werk te doen. Bah! Ben je dan geen man? Je bent Pagliaccio!
Doe je kostuum aan, poeder je gezicht. De mensen betalen om hier te zijn en ze willen lachen.
En als Harlequin je Colombina zal stelen, lach dan, Pagliaccio, zodat het volk zal juichen!
Zet je nood en tranen om in humor, je pijn en tobben in grappige gezichten – Ah!
Lach, Pagliaccio, met je gebroken liefde! Lach met de zorgen die je hart vergiftigen!
En natuurlijk twee linkjes op You tube. Er zijn pagina’s en pagina’s vol met allerlei interpretaties. Luister er maar niet al te lang naar, want je wordt er volgens mij wat baldadig van… dat gejaaank…
Mario del Monaco (vond ik de mooiste)
Van Placido Domingo staat er een heel stel filmpjes op. De filmpjes bestrijken zijn hele carrière en dat levert weer prachtig vergelijkend warenonderzoek op: hoe ontwikkelt de snik zich?
Placido Domingo in 1998